بنابرین پژوهش حاضر به دنبال مقایسه سلامت عمومی و احساس تنهایی در مادران دانش آموزان با ناتوانی های رشدی در شهر شیراز می‌باشد.
فصل سوم:
روش تحقیق
۳-۱-طرح تحقیق
پژوهش حاضر، توصیفی از نوع علی- مقایسه ای بود.
۳-۲-متغیرهای تحقیق
متغیر مستقل: سه گروه مادران دانش آموزان با اختلالهای طیف اتیسم، با کمتوانیذهنی و با ناتوانی یادگیری
متغیر وابسته: سلامت عمومی و احساس تنهایی
۳-۳-جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش شامل همه مادران دانش آموزان با ناتوانی‌های تحولی (مادران کودکان با اختلالهای طیف اتیسم، کمتوانیذهنی و با ناتوانی یادگیری) شهر شیراز بود.
۳-۴-نمونه و روش نمونه گیری
حجم نمونه در این پژوهش ۱۳۵ مادر بود. روش نمونه گیری به روش نمونه گیری هدفمند بود. بدین صورت که به ناحیه یک آموزش و پرورش شهر شیراز (ناحیه معرف) مراجعه شد و همه مادران کودکان با اختلالهای طیف اتیسم، با کمتوانیذهنی و با ناتوانی یادگیری به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند.
۳-۵-تعریف عملیاتی متغیرها
احساس تنهایی:
منظور از احساس تنهایی در این پژوهش، نمرهای بود که آزمودنیهای پژوهش در مقیاس احساس تنهایی دهشیری و همکاران (۱۳۸۷) به دست آوردند.
سلامت عمومی:
منظور از سلامت عمومی در این پژوهش، نمرهای بود که آزمودنیهای پژوهش در مقیاس سلامت عمومی گلدبرگ[۴۵] (۱۹۷۸) به دست آوردند.
دانش آموزان با اختلالهای طیف اتیسم: دانشآموزانی بودند که در سال تحصیلی۹۴-۹۳، در دوره ابتدایی در مراکز اتیسم تحت نظر آموزش و پرورش استثنایی در شهر شیراز مشغول به تحصیل بودند.
دانش آموزان با کمتوانیذهنی: دانشآموزانی بودند که در سال تحصیلی۹۴-۹۳، در دوره ابتدایی و در مدارس ویژه کمتوانانذهنی تحت نظر آموزش و پرورش استثنایی در شهر شیراز مشغول به تحصیل بودند.
دانش آموزان با ناتوانی یادگیری: دانشآموزانی بودند که در سال تحصیلی۹۴-۹۳، در دوره ابتدایی و در مراکز ویژه اختلالات یادگیری تحت نظر آموزش و پرورش استثنایی در شهر شیراز خدمات آموزشی ویژه دریافت میکردند.
۳-۶-ابزار پژوهش
۳-۶-۱- پرسشنامه سلامت عمومی
در این پژوهش برای بررسی سلامت عمومی مشارکت کنندگان از پرسشنامه سلامت عمومی ۲۸ سؤالی گلدبرگ استفاده شده است. این پرسشنامه توسط گلدبرگ در سال ۱۹۷۸ به منظور کشف اختلالات غیرروانشناختی در جمعیت عمومی ساخته شده است. فرم ۲۸ سؤالی پرسشنامه مذکور که در این پژوهش به کار رفته است؛ دارای ۴ خرده مقیاس فرعی است. این مقیاسها به ترتیب از سؤال های ۱ تا ۷ نشانه های جسمی، ۸ تا ۱۴ نشانه های اضطرابی، ۱۵ تا ۲۱ نشانه های اختلال در کارکرد اجتماعی و ۲۲ تا ۲۸ نشانه های افسردگی را میسنجند. روش نمره‌گذاری آزمون بر اساس مقیاس لیکرتی است. یعنی گزینه الف (نمره صفر) گزینه ب (نمره یک) گزینه ج (نمره۲) و گزینه د (نمره ۳) می‌گیرد. حد‌اکثر نمره‌آزمودنی با این روش نمره‌گذاری، ۸۴ خواهد بود و نمره بالا در این پرسشنامه نشاندهنده اختلال زیادتر در سلامت روانی افراد است. تقوی (۱۳۸۱) اعتبار این پرسشنامه را بر اساس سه روش دوباره سنجی، تنصیفی و آلفای کرونباخ به ترتیب دارای ضرایب اعتبار ۷۰/۰، ۹۳/۰ و ۹۰/۰ گزارش نموده است. همچنین ضرایب همبستگی بین خردهآزمونهای این پرسشنامه با نمره کل در حد رضایتبخش و بین ۷۲/۰ تا ۸۷/۰ است. تحقیقات رضایی و همکاران (۱۳۹۰) و ابراهیمی و همکاران (۱۳۸۶) نیز با یافته های تقوی هم‌سو است و اعتبار و روایی این آزمون را تأیید می کنند. در پژوهش حاضر روایی سازه بر اساس روش همبستگی بین نمره کل پرسشنامه و خرده مقیاسهای آن محاسبه شد که برای خرده مقیاسهای نشانه های جسمی، نشانه های اضطرابی، نشانه های کارکرد اجتماعی و نشانه های افسردگی به ترتیب ۸۵/۰، ۸۸/۰، ۶۷/۰ و ۸۲/۰ به دست آمد. همچنین برای تعیین پایایی مقیاس، ضریب آلفای کرونباخ برای یکایک ابعاد و کل پرسشنامه مورد محاسبه قرار گرفت که برای ابعاد نشانه های جسمی، نشانه های اضطرابی، نشانه های کارکرد اجتماعی و نشانه های افسردگی به ترتیب ۸۶۷/۰، ۸۷۸/۰، ۸۶۷/۰ و ۸۹۷/۰ و نمره کل پرسشنامه برابر با ۹۴/۰ به دست آمد.
۳-۶-۲- مقیاس احساس تنهایی
این مقیاس توسط دهشیری و همکاران (۱۳۸۷) ساخته شده و دارای ۳۸ سؤال با مقیاس لیکرت پنج درجه‌ای از خیلی زیاد تا خیلی کم است. مقیاس مذکور از سه خرده‌مقیاس «تنهایی ناشی از ارتباط با خانواده»، «تنهایی ناشی از ارتباط با دوستان»، و «نشانه های عاطفی تنهایی» تشکیل شده است. محققان یاد شده ضرایب پایایی( همسانی درونی) و بازآزمایی کل مقیاس را به ترتیب برابر با ۹۱/۰ و ۸۴/۰ گزارش کرده‌اند. پایایی خرده مقیاسهای آن نیز در حد قابل قبولی است. همچنین روایی همگرا و واگرای مقیاس از طریق محاسبه همبستگی آن با نمرات مقیاس احساس تنهایی UCLA و مقیاس شادکامی آکسفورد به ترتیب ۶۰/۰ و ۶۸/۰- گزارش شده است. روایی سازه مقیاس نیز از طریق تحلیل عاملی تأیید شده است (دهشیری و همکاران، ۱۳۸۷). در پژوهش حاضر روایی سازه بر اساس روش همبستگی بین نمره کل پرسشنامه و خرده مقیاسهای آن محاسبه شد که برای خرده مقیاسهای تنهایی ناشی از ارتباط با خانواده، تنهایی ناشی از ارتباط با دوستان و نشانه های عاطفی تنهایی به ترتیب ۸۸/۰، ۷۹/۰ و ۷۲/۰ به دست آمد. برای تعیین پایایی مقیاس، ضریب آلفای کرونباخ برای یکایک ابعاد و کل پرسشنامه مورد محاسبه قرار گرفت که برای تنهایی ناشی از ارتباط با خانواده، تنهایی ناشی از ارتباط با دوستان و نشانه های عاطفی تنهایی به ترتیب ۸۹/۰، ۹۳/۰ و ۷۸/۰ و نمره کل پرسشنامه برابر با ۹۳/۰ به دست آمد.
۳-۷-شیوه اجرای پژوهش
در ابتدا مجوز لازم از اداره آموزش و پرورش استثنایی گرفته شد. پس از اخذ مجوزهای لازم برای انجام پژوهش و همچنین گرفتن معرفینامه به مدارس دانش آموزان با کمتوانیذهنی و با اختلالهای طیف اتیسم دوره ابتدایی و مراکز ویژه اختلالهای یادگیری ناحیه۱ شیراز مراجعه شد و با هماهنگی مدیر از همه مادران دانشآموزان مدارس و مراکز مذکور جهت مشارکت در پژوهش دعوت شد و در جلسهای با حضور مدیر مدرسه و مرکز توضیحات لازم به آن ها ارائه شده و از آن ها درخواست شد تا در صورت تمایل در پژوهش مشارکت کنند و پرسشنامه ها را تکمیل کنند. سرانجام ۱۳۵ پرسشنامه تکمیل شده، گردآوری شد.
۳-۸-روش تجزیه و تحلیل
جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از نرم افزار آماری SPSS استفاده شد. شایان ذکر است که برای تحلیل داده های توصیفی از روشهای آمار توصیفی، فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد استفاده شد و برای پاسخ‌گویی به سؤال‌های یک و سه از روش تحلیل واریانس یک‌راهه و آزمون تعقیبی شفه استفاده شد و برای پاسخ‌گویی به سؤال‌های دو و چهار از روش تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون تعقیبی شفه استفاده شد.
فصل چهارم:
نتایج
در این فصل به تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از داده های آماری پرداخته می شود. داده ها در دو بخش توصیفی و استنباطی ارائه میگردد. در بخش داده های توصیفی میانگین، انحراف معیار ، درصد و فراوانی متغیرها بررسی میگردد و در بخش داده های استنباطی به منظور مقایسه داده ها از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه استفاده می شود.
