۱۶-۲ علائم خطرساز و مخرب در روابط زناشویی

دوام و سلامت خانواده به عوامل زیادی بستگی دارد؛ خانواده در طول حیات و رشد خود با فراز و نشیب­های بسیاری روبرو می­ شود و این فراز و نشیب­ها بر روابط هریک از اعضای خانواده تأثیر می­ گذارد. این تأثیرات در دامنه­ای از کاهش احساس رضایت طرفین از یکدیگر و به­ طور کلی از زندگی، تا آشفتگی­های جدی خانواده و طلاق گسترده است. امروزه آمار نشان می­دهد که در کشورهای غربی ۵۰ درصد ازدواج­ها به طلاق منجر می­ شود. روان­شناسان نشان داده ­اند علاوه بر عاقبتی مثل طلاق که پیامد آشفتگی­های زناشویی است، وجود تعارض­های زناشویی نیز تأثیر ژرفی بر بهداشت روانی، جسمانی و اجتماعی زوج و اعضای خانواده دارد. رضایت زناشویی، حالتی از وجود روابط صمیمانه میان زوج، هماهنگی نقش­ها و همین­طور دستیابی به درجه­ای از همدلی است. بر اساس این تعریف، جو حاکی از عدم تفاهم (عدم درک متقابل زن و شوهر از وضعیت و حالات طرف مقابل) و وجود درگیری و کشمکش بیانگر عدم رضایت زناشویی است. بدیهی است که در صورت وجود جو حاکی از عدم رضایت میان همسران، سلامت و کارکرد خانواده خدشه­دار می­ شود و ادامه این اوضاع سرانجام ازدواج و خانواده را متلاشی می­ کند (محمدخانی، ۱۳۸۹).

از جمله عواملی که روابط زناشویی زوجین را با مشکل مواجه ‌می‌کنند عبارتند از:

1. 1. 1. مشکلات شدید شخصیتی و روانی: برای مثال پارانویای قوی که در یکی از زوجین تشخیص داده می­ شود، عامل بسیار مهمی در اختلافات زناشویی است. این اختلال که هسته مرکزی آن را عدم اعتماد به دیگران و بدبینی و بددلی تشکیل می­دهد از عوامل مشکل­ساز جدی در روابط با دیگران و زناشویی است. بددلی نسبت به همسر از ویژگی­های بارز آن­هاست و تمایل جدی به دانستن تمام ابعاد روابط همسرشان با جهان خارج دارند.

   

1. 1. انتقادگری شدید از همسر و دیگران: داشتن خصوصیات وسواسی می ­تواند انسان را به سمت داشتن خصیصه عیب­جویی و انتقادگری شدید سوق دهد. افراد وسواسی دارای خصوصیت جزئی­نگری هستند. افراد جزئی­نگر نه­تنها با همسران خود بلکه با خودشان نیز مشکل دارند. این افراد هرگز زیبایی در ظاهر، اعمال و رفتار همسرشان را نمی­بینند.

1. 1. حساسیت بسیار شدید: افرادی که دارای این خصیصه­اند، همواره از نکات مثبت خود و زندگی زناشویی خویش چشم­پوشی ‌می‌کنند، دائما در حال مقایسه زندگی خود با دیگران هستند و نمی ­توانند کسی را در موقعیت بهتر از خود ببینند. این خصیصه همواره به داخل روابط زناشویی کشیده می­ شود، به­ طوری که فرد توان دیدن پیشرفت­ها و موفقیت­های همسر خود را ندارد.

1. 1. شخصیت سرد و غیرحساس: این ویژگی شخصیتی می ­تواند در روابط جنسی آشکار شود و رابطه جنسی را برای زوجین بسیار غیرجذاب و کم لذت کند. در زندگی با این­گونه افراد، تنها کسانی می ­توانند رضایت داشته باشند که مانند آن­ها خونسرد و بی­خیال باشند.

1. 1. افراد غیرمنعطف و دارای جمود شناختی و رفتاری: زندگی زناشویی همواره با مسائل زیادی مواجه است که حل این مسائل مستلزم انعطاف در شناخت و رفتار است. افراد دارای جمود شناختی نمی ­توانند در زندگی زناشویی جنبه­ های گوناگون را در نظر بگیرند، به همین جهت همواره یک راه ­حل را در پیش می­ گیرند که اغلب به بن­بست می­رسند. نمی­ توان به مشکلاتی که در زندگی زناشویی به ­وجود می ­آید، کلیشه­وار و تک­جنبه­ای نگریست و آن را از این دید حل کرد.

1. 1. خلق و هیجان ناپایدار: خلق و رفتار چنین افرادی برای همسرانشان قابل پیش ­بینی نیست. برای داشتن حداقلی از رضایتمندی زناشویی لازم است خلق و رفتار زن و شوهر تاحدی برای یکدیگر قابل پیش ­بینی باشد.

1. داشتن دید منفی نسبت به زندگی: برای داشتن ازدواجی سالم و رضایتمند، وجود درجه­ای از خوش­بینی به زندگی ضروری است. افرادی که در کل نسبت به زندگی نگرش منفی دارند از حداقل سرزندگی دور هستند (یونسی، ۱۳۸۸).

۱۸-۲ تغییرات رضایت زناشویی در طول زمان

تازه ازدواج­کرده­ها سوار بر مرکب عشق و دلبستگی، رویایی جز ازدواج موفق در سر ندارند. اغلب آن­ها در آغاز معتقدند که روابط آن­ها متفاوت از دیگران است و عشق عمیق و خوشبختی آن­ها پشتوانه زندگی مشترک آنان خواهد بود. اما دیر یا زود، غلب این زوج­ها می­بینند که برای بر خورد با مسایل و تضادهایی که به تدریج در زندگی مشترکشان ریشه می­دواند، از آمادگی لازم بی­بهره­اند و اغلب نمی­دانند مشکل آن­ها در کجاست و از چه سرچشمه ‌می‌گیرد (تی­بک^[۶۳]، ۱۳۸۸).

عدم ثبات رضایت زناشویی در طول دوره ­های مختلف زندگی یکی از نقاط قابل توجه در زمینه رضایت زناشویی است. این امر عوامل محیطی را مورد توجه قرار می­دهد. لونسون^[۶۴] (۱۹۹۴؛ نقل در نظری، ۱۳۸۸) معتقد است که رضایت زناشویی با گذشت زمان کاهش می­یابد. در همین زمینه اولسون^[۶۵](۱۹۸۹؛ نقل در نظری، ۱۳۸۸) زندگی زناشویی را به ۷ مرحله تقسیم کرده و معتقد است که در طی این مراحل، رضایت زناشویی تغییر می­ کند. هر کدام از این دوره­ ها به­نحوی رضایت زناشویی را تحت تأثیر قرار می­ دهند.

1. 1. زوج­های جوان بدون بچه

1. 1. خانواده با بچه های پیش دبستانی

1. 1. خانواده با بچه های دبستانی

1. 1. خانواده با فرزندان نوجوان

1. 1. فرزندانی که از خانواده جدا می­شوند

1. 1. خانواده خالی از فرزند

1. خانواده در دوران بازنشستگی

۱۹-۲ عوامل زمینه­ ساز برای ازدواج سالم

1. 1. سطح بلوغ و پختگی زوجین: باید میزان بلوغ فکری و هیجانی زوجین مدنظر قرار گیرد. چه بسیار زوج­هایی که بالای ۲۵ سال هستند ولی هنوز به رشد فکری و هیجانی لازم نرسیده­اند.

1. 1. زمان ازدواج: در مواردی اگر ازدواج زوجی دو سال زودتر یا دو الی سه سال دیرتر اتفاق می­افتاد، شاهد اختلافات زناشویی کم­تری میان زوجین بودیم.

1. 1. آمادگی برای رابطه جنسی کامل و انحصاری: عدم آمادگی­هایی از این قبیل می ­تواند در اوایل ازدواج مشکلاتی جدی را ایجاد کند که ‌می‌توان از طریق آموزش­های لازم در مشاوره­های قبل از ازدواج این نقص را تاحدی زیاد برطرف کرد.

1. 1. میزان آزادی و رهایی هیجانی از والدین: عدم وابستگی­های هیجانی و عاطفی نسبت به خانواده اصلی از موارد بسیار مهم در روابط زناشویی است.

1. 1. سطح تحصیلات زوجین و میزان آرزوهای شغلی و درجه رضایت آن­ها از شغل: مردان و زنانی که از شغل خود راضی هستند، به­گونه ­ای این رضایت را در روابط زناشویی خود منعکس ‌می‌کنند. زن و شوهری که از لحاظ سطح تحصیلات تفاوت بسیار زیادی دارند، همواره از رابطه زناشویی خود رنج می­برند. در این گونه موارد، چنین به ذهن متبادر می­ شود که این زن و شوهر در دو عالم متفاوت از یکدیگر زندگی ‌می‌کنند به­ طوری که درجه تفاهم به حداقل ممکن می­رسد.

1. سن ازدواج: ازدواج در سنین پایین یا بسیار بالا می ­تواند آسیب­زا و خطرآفرین باشد (یونسی، ۱۳۸۸).

۲۰-۲ سن مناسب ازدواج