-
-
- عوامل اجتماعی وفرهنگی : شاید بتوان گفت تاثیر زمینههای اجتماعی وفرهنگی وچگونگی شکل گیری هویت نوجوانان از سایر عوامل بیشتر است ،عوامل اجتماعی وفرهنگی به عنوان معیارهایی برای هنجارها وارزش ها ،اساسی ترین نقش را در هویت یابی غیر شخصی فرد ایفاد می کند.(سلطانی، ۱۳۹۲) .
-
-
- عامل تفاوتهای جنسیتی :انتظارات بزرگسالان از نقش اجتماعی برای دختران وپسران متفاوت است این مسئله بر ماهیت و رشد آن ها در هنگام نوجوانی تاثیر می گذارد برای پسران مستقل شدن و در زندگی خانوادگی وانتخاب یک شغل در دست یابی به هویت ضروری است و در دختران سه الگوی سنی ونقش قالبی (منتظر ازدواج می ماند ) کسب نقش و موفقیت در آن و دو بعدی که نسبت به خانواده کار متعهد است) رایج ترین انتظارات است (کدیور، ۱۳۸۹).
-
- عامل ترتیب تولد فرزندان در خانواده :فاصله سنی فرزندان باعث میشود که نه تنها برخورد والدین با آن ها متفاوت باشد بلکه این امر رابطه فرزندان با یکدیگر را تحت تاثیر قرار می دهد وبه تبع آن هویت نیز تحت شعاع قرار می گیرد (ربانی۱۳۹۰).
- عامل سن :عامل دیگری که در شکل گیری هویت تاثیر میگذارد سن نوجوان است هر چه به طرف سالهای آخر دبیرستان وسپس دانشگاه نزدیک می شویم تعداد افرادی که به کسب هویت می رسند افزایش پیدا می کنند .
هر یک از عوامل منجر به دست یابی نوعی از هویت مانند هویت فردی راهویت اجتماعی وهویت فرهنگی ،هویت ملی یا قومی وهویت دینی یا مذهبی می شوند که هرکدام کارکرد و خاصیت ویژه ای در زندگی فرد ایفاد می کند و در فرهنگهای قدیمی تر نوجوانان در شکل گیری این انواع هویت از بزرگسالان خود تقلید می کردند (مقدس،۱۳۹۰).
در فرهنگهای سنتی کنونی نیز چنین است وفرد با زندگی در محیطی بهتر به هویتی سهل الوصول ویک تکه دست می یابد اما با پیشرفت جوامع و شیوع زندگی گسترده تر شهری که فرهنگهای جدید وجوامع هویت یابی برای بسیاری از افراد کار دشواری است و تا وقتی که بحران هویت حل نشده باشد فرد مفهوم یک پارچه ای از خود با سلسله معیارهای ارزیابی ارزشمند خویش در زمینههای عمده زندگی همچون جهت گیری شغل وجهان بینی وهم چنین ازدواج نخواهد داشت . در این جوامع پیچیده به ناچار تسلیم طلبی وشکل گیری هویت (هویت دنباله رو )جای خود را به درگیری وجست جوگری می دهد و هویتی چهل تیکه شکل می گیرد (هاشمی،۱۳۸۹).
کسب هویت ودست یابی به بالاترین سطوح آن موضوعی است که در سالهای اخیر به طور جدی مورد پژوهش ومطالعه قرار گرفته است هم چنین مطالعات پژوهشهای انجام شده هویت در مسائلی از قبیل اعتیاد ،ایدز ،طلاق و….ومشکلات رفتار ی که تهدید کننده سلامت جامعه هستند نقش مؤثری دارد بدین ترتیب منزلتهای نابالغ هویت به خصوص هویت سردر گم آسیب پذیری افراد را در برابر این مسائل افزایش می دهد وبالعکس آن منزلتهای بالغ هویت توان رودر رویی با بحرانهای پیچیده اجتماعی و روانی را دارا است (دلاور،۱۳۹۰).
دقت نظر در چنین مسائلی در ایران و کشورهایی مانند آن که با گسترش روز افزون مدرنیته وجهانی شدن از سویی دیگر با ارزشهای تحمیلی در حال رشد جهان سرمایه داری کشورهای توسعه یافته مواجه اند می توان از بحران هولناک هویتی که می توانند گریبانگیر نسل یا نسل هایی گردد جلوگیری نمایید. (مساوات،۱۳۹۲)
۲-۳-۶- تاثیر هویت بر سبک زندگی
با تغییر بافت اجتماعی از حالت سنتی به شکل مدرن و یا شبیه مدرن و در اثر تحولات ناشی از جهانی شدن شاهد تغییرات ماهیت انسان وتغییر هویت اجتماعی و فردی او هستیم که این امر ناشی از آثار و عوارض تمدن جدید صنعتی ،آسیب زدایی شهر نشینی ،زوال همبستگی اجتماعی وافزایش انگیزه ای فرد طلبانه وغیر اجتماعی و در مجموع هویت زدایی اجتماعی بوده است. (گل محمدی، ۱۳۸۸).
جهانی شدن پدیده ای است که جوانب گوناگون زندگی فرهنگی اعم از نگرش جنسیتی دانش آموزان رسمی،هویت و سبک زندگی مردم را تحت تآثیر قرار می دهد (لطف آبادی،نوروزی،۱۳۸۹) رواج شیوه های جدید رفتار اجتماعی برای پرکردن فضاهای زندگی (مثلآ:پاساژ گردی،توجه به رسانه های مختلفمدیریت بدن،تمرکز بر بدن،و…)فردی شدن،اهمیت یافتن سیاستهای زندگی بر اساس ترجیحات سبکهای زندگی متفاوت،از جمله زمینههای اصلی هستند که شرایط جدیدی را پیش روی افراد قرار دادهاند این به بدان معنا است که این تحولات که در قالب جهانی شدن فرهنگی رخ می دهد علاوه بر تآثیر بر ذوق،سلیقه،گذراندن اوقات فراغت و در نهایت سبک زندگی افراد نگرش به خود و جامعه و میزان هویت اجتماعی آن ها تحت تآثیر قرار داده است.
به عبارت دیگر در جامعه مدرن نوع و سبک رفتار و کنشهای مصرفی یا سبک زندگی است که هویتهای فردی و اجتماعی را شکل می دهد. (کفاشی و همکاران،۱۳۸۹) به طور کلی در چنین فضای اجتماعی علاوه بر سبکهای متفاوت زندگی که توسط افراد انتخاب میشود فرایند جهانی شدن موجب تغییر در منابع هویتی و هویت گزینی افراد نیز شده است. (خواجه نوری و همکاران،۱۳۸۹).
اهمیت این امر زمانی مشخص میشود که بدانیم بدون سبک زندگی و هویت اجتماعی یعنی بدون چهارچوبهای مشخصی که شباهت ها و تفاوت ها را آشکار می سازد افراد یک جامعه امکان برقراری ارتباطی معنا دار و پایدار میان خود را نخواهند داشت (کفاشی و همکاران،۱۳۸۹) همچنین فهم چیستی و چگونگی خود در برابر دیگری که مشخصه هویت است نه تنها در ساختار روانی افراد بلکه در تکاپوهای جامعه انسانی نیز اهمیت زیادی دارد (ذولفقاری و سلطانی،۱۳۸۹).
مسآله بودن این موضوع از آنجا ناشی میشود که مسیر تغیر سبکهای زندگی و ورود سبکهای جدید زندگی موجب تغییر و تهدید فرهنگی،فردی شدن و افزایش شکافهای اجتماعی،رواج مصرف گرایی،از هم پاشیدگی شبکه های سنتی و در نهایت بحران هویت فردی و اجتماعی افراد میشود در این موضوع افراد هویت خود را به جای منابع سنتی هویت،از خلال مصرف کالاها و سبکهای گوناگون زندگی کسب می کنند (رضایی،۱۳۸۹).
ایران نیز همچون بسیاری از کشور ها در حال گذار تغییراتی یافته است اما از آنجایی که چنین تحولاتی (که در غرب با عنوان مدرنیته و جهانی شدن روی داده است)از طریق دنیای اطلاعات و ارتباطات و نه در بستر مناسب فرهنگی وارد نقاط مختلف جهان از جمله ایران شده است بحران هایی را در زندگی مردم به وجود آورده است (خواجه نوری،۱۳۹۱).