بنابرین، طبق مباحث ذکر شده فوق، نظام بانکی چه در نقش مکمل بودن بازار سرمایه و چه در نقش رقیب بودن، تکمیل کننده بازار سرمایه میباشد. به این صورت که، زمانی که بانک در نقش مکمل بازار سرمایه میباشد، نیازهای مالیای را تأمین میکند که تکمیل کننده فعالیتهای بازار سرمایه در این زمینه میباشد و در حالتی که در نقش رقیب برای بازار سرمایه، به فعالیت میپردازد، باعث رونق فعالیتهای بازار سرمایه شده و این امر، رشد و توسعه اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. [۸۵]
۲-۷) ارزیابی عملکرد بانک ها:
بانک های تجاری مؤسسات مالی هستند که وجوه راکد مردم را جمع آوری کرده و به تجار، صاحبان صنایع و سایر متقاضان تسهیلات اعطا میکنند. در واقع، بانک با عملیات خود موجبات انتقال منابع را از اشخاصی که به علل مختلف مانند: فقدان دانش و تخصص، کمبود سرمایه و ترس از ریسک سرمایه گذاری، نمی خواهند یا نمی توانند در فعالیت های اقتصادی مشارکت نمایند به اشخاصی که برای سرمایه گذاری به منابع مالی محتاجند، فراهم میسازد و از آنجایی که هدف بانک تجاری کسب سود است، طبیعی است بانک بایستی منابع را هر چه ارزان قیمت تر جذب کرده و با حداکثر نرخ سود به متقاضیان تسهیلات دهد. از این رو، هدف اولیه و اساسی بانک همانند سایر سازمان های انتفاعی، حداکثر کردن ثروت صاحبان آن میباشد.[۸۶]. [۸۷] روش های مختلفی برای ارزیابی عملکرد بانک ها مورد استفاده قرار گرفته است. از جمله تحلیل نسبت ها، آنالیز رگرسیون، آنالیز دلفی، کارت امتیاز متوازن، فرایند تحلیل سلسله مراتبی ، در قسمت زیر به برخی از این تحقیقات اشاره میکنیم:
هونجاک (۲۰۰۱) یک مدل چند معیاره برای ارزیابی عملکرد بانک ارائه میکند. مدل چند معیاره استفاده شده، مدل تحلیل سلسله مراتبی است. در این تحقیق معیارها بر اساس سیستم رتبه بندی CAMELS انتخاب شده و به چهار گروه نقدینگی، کارایی دارایی، سود آوری و کفایت سرمایه طبقه بندی میشوند . کاسمیدو، پاسیوراس، دامپوس و زپویندیس (۲۰۰۶) عملکرد بانک های اوکراین را طی سالهای ۲۰۰۲-۱۹۹۸ مورد ارزیابی قرار داده و بدین منظور از روش های آنالیز ممیزی و رگرسیون لجستیک برای بررسی عملکرد بانک های کوچک و بزرگ استفاده کردند. معیارهای تحقیق شامل ۱۳ نسبت مالی است که بر اساس شاخص کیفیت دارایی، کفایت سرمایه، نقدینگی و سود آوری انتخاب میشوند.
اولسون و زوبی (۲۰۰۸) با بهره گرفتن از نسبتهای حسابداری به دنبال ارزیابی عملکرد بانک های ربوی و اسلامی در حوزه شورای همکاری خایج فارس بوده و بدین منظور ۲۶ نسبت مالی را به ۵ گروه سود آوری، کارایی، کیفیت دارایی، نقدینگی و ریسک تقسیم بندی نمودند و از این طریق ۱۴۱ بانک ربوی و ۹۶ بانک اسلامی را مورد بررسی قرار دادند. سکمه، بایراکداروغلو و کاهران(۲۰۰۹) با بهره گرفتن از تحلیل سلسله مراتبی و TOPSIS به ارزیابی عملکرد فازی صنعت بانکداری ترکیه می پردازند.
۲-۸) ساختار نظام بانکی در ایران
کار اصلی بانک ها و مؤسسات اعتباری به تامین و تجهیز منابع تقسیم می شود. تامین منابع مالی بانک ها از طریق سپرده سرمایه گذاری مدت دار و کوتاه مدت تقسیم می شود.در ذیل به بررسی سپرده های بانکی میخواهیم پرداخت.
سپرده سرمایه گذاری مدت داربانک ها علاوه بر سرمایه خود از منابع پولی دیگری (تجهیز منابع پولی) نیز در امر سرمایه گذاری استفاده می نمایند که آن مانده وجوهی است که برای مدت معین و یا نا معین به وسیله اشخاص حقوقی یا حقیقی تحت عنوان سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت یا بلند مدت در اختیار بانک ها یا مؤسسات اعتباری گذاشته می شود. به تعبیر دیگر اولین و مهم ترین وظیفه بانکی قبول سپرده پولی به معنای عام آن است. چون بانک ها با جمع آوری این گونه سپرده ها در اعطای تسهیلات و پرداخت وام بر اساس سیاست پولی و بانکی از طریق مشارکت مدنی، مضاربه، فروش اقساطی و … پیش قدم بوده. علاوه بر کمک به گسترش فعالیتهای اقتصادی جامعه که ناشی از ارشاد و حمایت صاحبان صنایع و تجار در جهت سیاست توسعه اقتصادی است خود نیز در تحصیل سود به هر عنوان که باشد بهره مند میشوند.
تلاش بانک ها در جمع آوری سپرده های خرد و کلان و به جریان انداختن آن ها از طریق قانونی در فعالیت های اقتصادی موجب انتقال سرمایه از گروه غیر فعال به گروه فعال جامعه بوده و و صاحبان اینگونه وجوه نیز تحت عنوان مشارکت مدنی، مضاربه و … در بهره برداری از سپرده خود نیز ذینفع میگردند. بنابرین سپرده های سرمایه گذاری مدت دار به آن دسته از سپرده هایی اطلاق می شود که به قصد انتفاع به بانک سپرده و بانک با قبول وکالت از طرف صاحبان سپرده های سرمایه گذاری پس انداز ایفای تعهدات قانونی نزد بانک مرکزی بقیه وجوه مربوطه (منابع آزاد) را در عملیات مجاز بانکی به کار میگیرد. بانک استرداد اصل سپرده های سرمایه گذاری مدت دار را بر طبق قرار
داد منعقده تعهد و یا به هزینه خود بیمه می کند.
بانک منابع حاصله را پس از وضع حق الوکاله خود در پایان دوره به نسبت مدت و مبلغ سپرده و طبق آیین نامه و دستورالعمل های بانکی بین سپرده گذاران تقسیم می کند. از سپرده های مدت دار به عنوان سپرده های ثابت نیز نام برده می شود زیرا سپرده های مدت دار در واقع یک قرار داد کتبی مالی بین مشتری و بانک است و طبق قرار داد مشتری موافقت میکند که به مبلغ معینی وجه را برای مدت معین به بانک بسپارد و متقابلا بانک متعهد می شود که اصل و سود سپرده را در سر رسید به مشتری نقدا پرداخت یا به حساب سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت واریز نماید. در واقع نرخ سود بالا، انگیزه مشتری را برای سپرده سرمایه گذاری مدت دار افزایش میدهد و چنانچه مشتری وجه سپرده مدت دار خود را در سر رسید بانک دریافت نکند یا نسبت به تمدید قرارداد اقدام نکند قاعدتاً از تاریخ انقضای سر رسید سودی به سپرده مدت دار (بلند مدت و کوتاه مدت ویژه) تعلق نخواهد گرفت. بانک در قبال اخذ برگ سررسید وجه را در اختیار مشتری قرار میدهد.
سپرده های مدت دار در مقایسه با سپرده های دیداری و پس انداز برای بانک به مراتب هزینه بیشتری دارند و به ۲دسته ذیل تقسیم میشوند:
۱-سپرده سرمایه گذاری مدت دار
سپرده کوتاه مدت عادی
سپرده کوتاه مدت ویژه
۲-سپرده سرمایه گذاری بلند مدت
سپرده سرمایه گذاری بلند مدت یکساله
پایان نامه -تحقیق-مقاله – ۲-۸) ساختار نظام بانکی در ایران – پایان نامه های کارشناسی ارشد