در تحقیقی تحت عنوان «مدلی برای بررسی رقابت پذیری صنایع مختلف با استفاده مدل پنج نیروی پورتر با بهره گرفتن از منطق فازی »نوشته سعید خدا مرادی در سال ۱۳۸۸، به شناسایی صنایع مختلف ومقایسه آن ها وانتخاب صنایع برتر از نظر رقابت پذیری بر مبنای مدل پنج نیروی پورتربر اساس تکنیک های چندگانه فازی می پردازد.[۱۱]
در مقاله ای تحت عنوان«تحلیل صنعت نرم افزارهای متن باز در ایران با بهره گرفتن از مدل پنج نیروی پورتر» نوشه محمد حسین واقف در سال ۱۳۸۸، با بهره گرفتن از مدل پنج نیروی پورتر محیط کسب و کارنرم افزار های متن باز تحلیل شده که نمایانگر تهدید متوسط ورود رقبای جدید، قدرت چانه زنی پایین تامین کنندگان ، قدرت چانه زنی بالای مشتریان، تهدید شده توسط کالاهای جایگزین و رقابت سرد درون بازار می‌باشد سپس نقطه ی شروع مناسبی برای توسعه ی نرم افزارهای متن باز در ایران پیشنهاد شده است.[۱۲]
در مقاله ای تحت عنوان «تحلیل تطبیقی دو رویکرد در مدیریت استراتژیک: نظریه سازمان صنعتی و رویکرد مبتنی بر منابع» نوشته اسماعیل ملک اخلاق در سال ۱۳۸۸، ابتدا به نظریه سازمان صنعتی و زیرمجموعه آن چهارچوب پنج نیروی پورتر اشاره شده سپس به رویکرد دوم یعنی رویکرد مبتنی بر منابع پرداخته شده ست علاوه بر این به برخی مدل‌ها و تحقیقات تجربی در هر دو رویکرد اشاره شده است.[۱۳]
در مقاله ای تحت عنوان «تدوین استراتژی، راهبردی در چرخه حیات سازمان ها (مطالعه موردی شرکت کماج صبا)» نوشته وحید حقیقت دوست در سال۱۳۹۱، سعی شده است تا با برسی عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر سازمان، استراتژیهای مناسب تدوین شود. در شناسایی عوامل خارجی از الگوی PESTEL و الگوی پنج نیروی رقابتی مایکل پورتر و در شناسایی عوامل داخلی از تحلیل حوزه های جداگانه و ظیفه ای استفاده گردید. به منظور بررسی و تدوین استراتژی ها ماتریس های SPACE, SWOT و QSPM به کار برده شد. بررسی های به عمل آمده نشان داد که استراتژی محافظه کارانه تغییر ساختار سازمان در اولویت قرار دارد.[۱۴]
در مقاله ای دیگربا عنوان «لزوم حرکت سازمان‌های ایرانی به سمت مدل‌های نتیجه گرا در سیستم‌های مدیریت کیفیت و ارائه یک مدل مدیریت کیفیت نتیجه گرا» نوشته منوچهر انصاری در سال ۱۳۸۳، سعی می شود با تبیین مفاهیم مربوط به نتیجه گرایی، پایه های اولیه ایجاد سیستم‌های نتیجه گرا، بیان شوند. سپس با در نظر گرفتن خصوصیات سازمان‌های ایرانی و مقایسه استاندارد ایزو ۹۰۰۰ ویرایش ۲۰۰۰ و مدل سرآمدی EFQM، لزوم حرکت سازمان‌های ایرانی به سمت مدل‌های نتیجه گرا بیان می شود. در بخش پایانی این مقاله، با بهره گرفتن از الگوی پنج نیروی رقابتی پورتر و با توجه به مدل EFQM، یک مدل اجرایی برای سیستم مدیریت کیفیت نتیجه گرا بیان می شود. برای رسیدن به نتیجه گرایی لازم است که نیروهای رقابتی موجود در بازار شناخته شده و برای رسیدن به مزیت رقابتی پایدار، الگوی مناسبی برای مدیریت کیفیت ایجاد شود. [۱۵]
در تحقیقی دیگر با عنوان «تاثیر شرایط رقابتی بر تازه واردان صنعت هتلداری استانبول با بهره گرفتن از مدل پنج نیروی رقابتی پورتر»که در سال ۲۰۱۲ انجام شد، صنعت گردشگری ترکیه با توجه به مدل پورتر مورد یررسی قرار گرفت و در نهایت نیروی تازه واردان صنعت امتیاز بیش تری به دست آورد. لذا برای به دست آوردن حداکثر سود ممکن در آینده و رسیدن به مزیت رقابتی در مقابل رقبای دیگر، صنعت گردشگری ترکیه نیاز به توسعه سرمایه گذاری های جدید وتحقق اهداف در این زمینه دارند.[۱۶]
فصل دوم:ادبیات تحقیق
۲-۱-بخش اول:تعاریف، اصول و مبانی نظری
۲-۱-۱-تعریف استراتژی
واژه استراتژی[۴] را که از لغت یونانی استراتژیا(ریشه این لغت نیز کلمه استراتگوس به معنای فرمانده لشکری- کشوری است) گرفته شده و ابتدا در علوم نظامی مطرح شده است، می‌توان بدین شکل تعریف کرد: استراتژی، مجموعه‌ای از اهداف اصلی و سیاست‌ها و برنامه های کلی به منظور نیل به این اهداف است به گونه‌ای که قادر به تبیین این موضوعات باشد که در چه کسب و کاری و چه نوع سازمانی فعالیت می‌کنیم و یا می‌خواهیم فعالیت نماییم (کجا می‌خواهیم برویم و چگونه می‌خواهیم به آنجا برسیم. [۱]
تعریف دیگری هم از استراتژی می‌توان ارائه کرد: استراتژی یک برنامه واحد، همه جانبه و تلفیقی است که محاسن یا نقاط قوت اصلی سازمان را با عوامل و تغییرات محیط مربوط می‌سازد و به نحوی طراحی می‌شود که با اجرای صحیح آن از دستیابی به اهداف اصلی سازمان اطمینان حاصل شود.[۱]
۲-۱-۲-تعریف مدیریت استراتژیک
مدیریت استراتژیک[۵] عبارت است از فرآیندی که از طریق آن، سازمان‌ها، محیط‌های داخلی و خارجی خود را تحلیل نموده و شناختی از آن به دست می‌آورند. علاوه بر آن از این طریق مسیر استراتژیک خود را پایه‌گذاری کرده و استراتژی‌هایی را خلق می‌نمایند که آن ها را برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده یاری می‌کند و آن استراتژی‌ها را به اجرا می‌گذارند.[۱]
۲-۱-۳-بررسی محیط سازمان
هر سازمانی در محیطی فعالیت می‌کند که متاثر از خصوصیات و عوامل آن محیط خواهد بود. این محیط شامل دو دسته از متغیرها می‌باشد. دسته اول شامل متغیرهایی است که به صورت مستقل از عملکرد و فعالیت سازمان عمل می‌کند، به عبارت دیگر سازمان در موجودیت آن نقشی ندارد. این دسته از متغیرها را عوامل خارجی می‌نامیم. دسته دوم متغیرهایی است که حاصل از فعالیت‌های شرکت و عملکرد واحدهای وظیفه‌ای آن می‌باشد و یا به عبارت دیگر این متغیرها ناشی از ضعف‌ها و قوت‌های شرکت بوده و مستقیماً از عملکرد سازمان حاصل می‌شود. این دسته از متغیرها را ناشی از محیط داخلی می‌نامیم. [۱۸] در دو بخش آتی، به تفکیک به بررسی این دو محیط خواهیم پرداخت.
۲-۱-۴-تجزیه و تحلیل محیط خارجی
محیط خارجی که در این بخش به بررسی آن می‌پردازیم شامل روندها و رویدادهایی است که از کنترل یک شرکت خارج است. هدف از بررسی عوامل خارجی یا به عبارتی عناصر مستقل از فعالیت‌های شرکت این است که از فرصت‌هایی که می‌توان از آن ها بهره‌برداری کرد و تهدیداتی را که می‌توان از آن ها احتراز نمود یک فهرست نهایی تهیه شود. فرصت، یک رویدادی است که می‌تواند به تغییر جهت بهبود در مدل‌های فروش و سود بیشتر منجر شود و لازمه دستیابی به این فرصت‌ها، واکنش استراتژیکی مناسب می‌باشد. تهدید، یک رویدادی است که در صورت عدم واکنش استراتژیکی مناسب موجب حرکت تنزلی و رو به پایین در سهم بازار. وضعیت فروش و سود خواهد شد. این عوامل تاثیرگذار خارجی را می‌توان به پنج گروه طبقه‌بندی کرد:
۱-عوامل اقتصادی
۲-عوامل اجتماعی، فرهنگی، بوم‌شناسی و محیطی
۳-عوامل سیاسی، دولتی و قانونی
۴-عوامل فن‌آوری
۵-عوامل رقابتی.] ۱۸[
در شکل ۲-۱، رابطه بین این نیروها و سازمان ارائه شده است.
شکل۲- ۱ رابطه نیروهای خارجی سازمان[۱]
