معرفی مدل تعالی سازمانی به جامعه مدیریتی کشورمان طی چند سال اخیر صورت پذیرفته است و با استقبال گسترده مدیران مواجه شده است. بسیاری از سازمانها در ابتدا با شک و تردید به آن مینگریستند و این اندیشه که این مدلها ریشههای غربی و خارجی دارند و تناسبی با سازمانهای ما ندارند، بعضاً به عنوان یک مانع مطرح می شدند. اما به تدریج پس از کسب آشنایی بیشتر با این مدلها و به کار گرفتن آن ها در ارزیابی سازمانها، این مدیران به نتایج ملموسی دست یافتند و اینک دریافتهاند که به کمک آن ها می توانند برنامه های بهبود خود را تعریف کنند و با اجرای آن ها به سمت تعالی سازمان خود حرکت کنند.
مدل تعالی سازمانی، به عنوان ابزاری قوی برای شناخت نقاط قوت و زمینههای قابل بهبود سازمانها شناخته شده است و به عنوان یک چارچوب منسجم و به هم تنیده میتواند سیستم مدیریتی سازمانها را نیز تعریف کند و مدیران را در به کارگیری تکنیکهای مدیریت یاری دهد (غلامی و نورعلیزاده، ۱۳۸۷، ۷).
همچنین مدل EFQM به دلائل متعددی از جمله دلائل زیر، اهیمت بیشتری برای صنایع و سازمانهای پیشتاز در کشور ایران دارد.
-
- تحقیقات نشان می دهد که این مدل در سطح جهان، بیش از دیگر مدلها به عنوان مدل مرجع جوایز ملی انتخاب شدهاست.
-
- از آنجا که این مدل در اکثر کشورها به عنوان مدل مرجع انتخاب شده است، امکان الگوبرداری از طیف وسیعی از سازمانها در کشورهای مختلف اروپایی با شرایط و ویژگیهای متفاوت وجود دارد و امکان مراجعه و بازدید از سازمانهای سرآمد در برخی از این کشورها مثل ترکیه برای متخصصین کشور ایران آسانتر است.
- دیدگاه سیستماتیک قوی، توجه دقیق به مدیریت مبتنی بر فرآیندهای سازمانی و نتیجهگرایی مدل EFQM، برای سازمانهای ایرانی که معمولاً در این حوزه ها با مشکلات جدی روبرو هستند، بسیار آموزنده و اجرایی است. مدلی که مبنای ارزیابی عملکرد و اهدای ً جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی ً در بخش صنعت و معدن ایران قرار گرفته است منطبق بر مدل EFQM است (نجمی و حسینی، ۱۳۸۳، ۱).
موضوع اصلی در تمام تجزیه و تحلیلهای سازمانی، عملکرد است و بهبود آن مستلزم اندازه گیری است و از اینرو سازمانی بدون سیستم ارزیابی عملکرد قابل تصور نمیباشد. در این تحقیق جهت تعیین وضعیت و جایگاه شرکت پتروشیمی خوزستان از منظرهای مشتریان، کارکنان، جامعه و نتایج کسبوکار، نیاز است تا عملکرد موجود آن ارزیابی، تا از این طریق نقاط ضعف و قوت آن شناسایی و راهکارهایی در جهت بهبود وضعیت آن ارائه گردد.
۱-۴٫ اهداف تحقیق:
هدف اصلی تحقیق حاضر، ارزیابی عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان بر اساس مدل تعالی EFQM می باشد که در راستای این هدف، اهداف فرعی زیر دنبال می شود:
-
- ارزیابی اهداف و سنجههای معیار نتایج مشتریان
-
- ارزیابی اهداف و سنجههای معیار نتایج کارکنان
-
- ارزیابی اهداف و سنجههای معیار نتایج جامعه
-
- ارزیابی اهداف و سنجههای معیار نتایج کسبوکار
-
- شناسایی نقاط قوت و زمینههای قابل بهبود هر یک از سنجههای معیارهای نتایج
- ارائه راهکارهای متناسب با نتایج تحقیق
۱-۵٫ سؤالهای تحقیق
سؤال اصلی تحقیق:
آیا عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان بر اساس مدل تعالیEFQM در وضعیت مطلوبی می باشد؟
سؤالهای فرعی تحقیق:
-
- آیا وضعیت عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان از منظر نتایج مشتری بر اساس مدل تعالی EFQM مطلوب است؟
-
- آیا وضعیت عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان از منظر نتایج کارکنان بر اساس مدل تعالی EFQM مطلوب است؟
-
- آیا وضعیت عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان از منظر نتایج جامعه بر اساس مدل تعالی EFQM مطلوب است؟
- آیا وضعیت عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان از منظر نتایج کسبوکار بر اساس مدل تعالی EFQM مطلوب است؟
۱-۶٫ فرضیه های تحقیق
فرضیه اصلی تحقیق:
عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان بر اساس مدل تعالی سازمانی EFQM مطلوب نمیباشد.
فرضیه های فرعی تحقیق:
-
- عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان از منظر معیار مشتری بر اساس مدل EFQM در وضعیت مطلوبی نمیباشد.
-
- عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان از منظر معیار کارکنان بر اساس مدل EFQM در وضعیت مطلوبی می باشد.
-
- عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان از منظر معیار جامعه بر اساس مدل EFQM در وضعیت مطلوبی نمیباشد.
- عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان از منظر معیار نتایج کسبوکار بر اساس مدل EFQM در وضعیت مطلوبی نمیباشد.
۱-۷٫ چارچوب نظری تحقیق
چارچوب نظری تحقیق حاضر، مدل تعالی سازمانیEFQM است که شماتیک آن در شکل۱-۱ نشان داده شده است. در تحقیق حاضر برای ارزیابی عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان، مدل تعالی سازمانیEFQM به عنوان چارچوب نظری در نظر گرفته شده است. بر اساس این مدل معیارهای ارزیابی عملکرد عبارتند از:
-
- معیار نتایج مشتریان
-
- معیار نتایج کارکنان
-
- معیار نتایج جامعه
- معیار نتایج کسبوکار (نجمی و حسینی، ۱۳۸۸، ۲۱).
توانمندسازها (۵۰۰ امتیاز)
نتایج (۵۰۰ امتیاز)
نتایج کسبوکار
۱۵۰
رهبری
۱۰۰
استراتژی
۱۰۰
نتایج کارکنان
۱۰۰
نتایج جامعه
۱۰۰
کارکنان
۱۰۰
شراکتها و منابع
۱۰۰
فرآیندها، محصولات و خدمات
۱۰۰
نتایج مشتری
۱۵۰
یادگیری، خلاقیت و نوآوری
شکل۱-۱٫ شماتیک مدل تعالی سازمانی (EFQM)(جلوداری ممقانی، ۱۳۸۹، ۱۷).
۱-۸٫ قلمرو تحقیق
۱-۸-۱٫ قلمرو مکانی تحقیق:
قلمرو مکانی تحقیق حاضر، شرکت پتروشیمی خوزستان می باشد.
۱-۸-۲٫ قلمرو زمانی تحقیق:
از لحاظ قلمرو زمانی، این تحقیق از خرداد ماه سال ۱۳۹۱ شروع و در دیماه سال ۱۳۹۲ خاتمه یافته است.
۱-۸-۳٫ قلمرو موضوعی تحقیق:
قلمرو موضوعی این تحقیق عبارت از « ارزیابی عملکرد شرکت پتروشیمی خوزستان بر اساس مدل تعالی سازمانی EFQM » می باشد.
۱-۹٫ شرح واژهها و اصطلاحهای به کار گرفته شده در تحقیق
۱-۹-۱٫ تعریف مفهومی متغیرهای تحقیق
ارزیابی عملکرد[۶]:
فرآیندی است که توسط آن یک مدیر (۱) رفتار کاری کارکنان را با اندازه گیری و مقایسه با استانداردهای از قبل تعیین شده ارزشیابی می کند (۲) نتایج را ثبت می کند (۳) نتایج را به کارکنان ابلاغ می کند (گریفن، ۱۳۸۴، ۲۱۸).
نتایج مشتریان[۷]:
شامل شاخصها و نتایج مشخصکننده سطح وفاداری و رضایت مشتری از سازمان می باشند (جلوداری ممقانی، ۱۳۸۹، ۱۱۹).
نتایج کارکنان[۸]:
مجموعهای از شاخصهای عملکردی و دستاوردهای مرتبط مبتنی بر نیازها و انتظارهای کارکنان است (نجمی، ۱۳۹۱، ۹۹).
نتایج جامعه[۹]: