1. 1. ۲٫ امیری قائم مقام، عبدالمجید، حقوق تعهدات، نشر میزان، ج ا، ۱۳۸۵، ص ۲۴۴ ↑

1. 1. ۳٫ همان ↑

1. 1. ۱٫ کاتوزیان، ناصر، الزام­های خارج از قرارداد (ضمان قهری، مسئولیت مدنی، غضب و استیفاء) انتشارات دانشگاه تهران، چ۸، ۱۳۸۶، ص۲۸۷ ↑

1. 1. ۱٫ کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی، صفان قهری، مسئولیت مدنی، انتشارات دانشگاه تهران، چ۳، ۱۳۷۰، ص ۱۴۴٫ ↑

1. 1. ۲٫ یزدانیان، علیرضا، حقوق مدنی، قلمرو مسئولیت مدنی، نشر و بخش، چ۱، ۱۳۷۹، ص ۹۶٫ ↑

1. 1. ۱٫ غمامی، مجید، همان، ص۵۰ و ۵۱٫ ↑

1. 1. ۲٫ همان. ↑

1. 1. ۳٫ همان، ص۱۵٫ ↑

1. 1. ۱٫ کاتوزیان، ناصر، وقایع حقوقی، تهران؛ نشر یلدا، چ۲، ۱۳۷۴، ص ۲۵۹٫ ↑

1. 1. ۲٫ احمد سراج، محمد، صفان العدوان فی فقه الاسلامی، بیروت: الموسسه الجامعیه للدراسات و النشر و التوزیع، چ۱، ۱۴۱۴ ق، ص ۱۰۶، به نقل از باریکلو، علیرضا، مسئولیت مدنی، نشر میزان، چ۱، ۱۳۸۵، ص ۷۸٫ ↑

   

1. 1. ۳٫ باریکلو، علیرضا، همان، ص۷۹٫ ↑

1. 1. ۱٫ کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، تهران: به نشر، ج۴، ۱۳۶۶، ش ۸۱۲٫ ↑

1. 1. ۲٫ صفایی، حسین، رحیمی، حبیب اله، مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، تهران: انتشارات سمت، چ۴، ۱۳۹۲، ص ۱۱۱٫ ↑

1. 1. ۱٫ علامه حلی، قواعد الاحکام، انتشارات اسلامی، ج۱، سال ۱۴۱۳ ه،ق، ص ۱۹۸٫ ↑

1. 1. ۲٫ محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، باب غصب، چاپ اول، قم، انتشارات مؤسسه‌ آل البیت، ج۲، ۱۴۰۸ ق. ص ۲۱۵٫ ↑

1. 1. ۳٫ حسینی المراغی، سیدمیرفتاح، العناوین الفقیه، قم: انتشارات جامعه مدرسین، ج۱، ۱۴۱۷ ق. ص ۴۳۵٫ ↑

1. 1. 1. ۴٫ برای مطالعه بیشتر بنگرید به: سیدمحمد جواد عاملی حسینی، مفتاح الکرامه، ج۶، ص ۲۰۶، محقق حلی، شرایع الاسلام، ج۴، ص ۲۳۸، شیخ محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج۳۷، ص ۵۹٫ ↑

   

1. 1. ۱٫ Fuller, Lon, and Perdue, William (1936), ‘ The Reliance Interedt in Contract Damage’ , 46 Yale Law Journul, p, 52-98. ↑

1. 1. ۱٫ Hart, H,L,A, nd Honoré, Tony (1985), Causation in the Law (2nd edn), Oxford Univerdity Press. ↑

1. 1. ۲٫ Bebchuk, Luci an Arye Shavell, Steven (1991), ‘Information and the Scope of Liability for Breach of Contract: The Rule of Hedley vs, Baxendale’, 7 Journal of Law, Economics, and Organization, p, 284. ↑

1. 1. ۱٫ Ibid. ↑

1. 1. ۲٫ Kahan, Marcel (1989), ‘Causation and Incentives to Take Care under the Negligence Rule’ 18 Journal of Legal Studies. 427. ↑

1. 1. ۳٫ Landes, Wliiam M, and Posner, Richard A, (1983), ‘Causation in Tort Law: An Ecovomic Approach’, 12 Journal of Legal Studies, p. 109. ↑

1. 1. ۱٫ Levmore, Saul (1990). ‘Probabilistic Recoveries, Redtitution, and Recurring Wrong’, 19 Journal of Legal Studies, p, 691. ↑

1. 1. ۱٫ Komesar, Neil K, (1990) “Injuries and Institution: Tort Reform, Tort Theory, nad Beyond.” New York Univerdity Law Rewiew 65: p,23 . ↑

1. 1. ۱٫ Honore, Tony, (1964) “Can and Can’t” Mind 73:463-479. ↑

1. 1. ۲٫ Aatiyah PS, The Rise and Fall of Freedom of Contract (Oxford, Clarendon Press, 1979) p, 432. ↑

1. 1. ۱٫ Mill JS. ‘Sedgwick’s Discourse’ in JM Robdon (ed), The Collected Works of John Stuart Mill, Volume X, Essays on Ethics, Religion and Dociety (London, University of Toronto Press, Routledge and Kegan Paul Ltd, 1969)p,63.به نقل از غمامی،مجید،همان ↑

1. 1. ۲٫ در این خصوص، اصلی که به مدیون اجازه نمی­دهد تا برای خساراتی که از عدم­ اجرای تعهدش بیشتر ار مبلغی که متعارفاً تصور­می­ شود از عمل وی ناشی شده­است، مسئول قلمداد شود با این مورد قابل مقایسه است، برای مطالعه بیشتر در این زمینه رجوع کنید به:– Pothier RJ,A Treatide on Obligations, Considered in a Moral and Legal View (Clark, NJ,The Lawbook Exchange Ltd, 1999) p,99.به نقل از همان ↑

1. 1. ۳٫ HLA Hart and T Honore, Causation in the Law, 2nd edn (Oxford, Clarendon Press, 1985) p, 254.به نقل از همان. ↑

1. 1. ۱٫ Hellner J, ‘The Limits of Contractual Damages in the Scandinavian Law of Sales” 1966 Scandinavian L S 48-9; Comment on art 7,4,4 UPICC.به نقل از همان ↑

1. 1. ۲٫ Kramer A, ” An Agreement-Centred Approach to Remoteness and Contract Damages” in N Cohen and E Mckendrick (eds), Comparative Remedies for Breach of Contract (Oxford, Hart Publidhing, 2005)p, 249. .به نقل از همان ↑

1. 1. ۳٫ Patterdon EWM “The Apportionment of Business Risks through Legal Devices” (1924) 24 Columbia K Rev 335, p, 342. .به نقل از همان ↑

1. 1. ۴٫ Komarov AS ” The Limitation of Contract Damages in Domedtic Legal Systems and International Instrument” in D Saidov and R Cunnington (eds), Contract Damages: Domedtid and International Perdpectived (Hart Publishing, Oxford 2008) .به نقل از همان ↑

1. 1. ۵٫ komarow,op,cit,(n l).به نقل از همان ↑

1. 1. ۶٫ MG Bridge, The Sale of Good (Oxford, OUP, 1997) P,541. .به نقل از همان ↑

1. 1. ۱٫ Waddams S, The Law of Damades, 4th edn (Toronto, Canada Law Book Inc, 2004) p, 569. .به نقل از همان ↑

1. 1. ۲٫ Perry, Stephen, (1995) “Ridk, Harm, and Redponsibility”, In Philodophical Foundationd of Tort Law, Edited by David Owen, Oxford: Clarendon Press, P, 155. .به نقل از همان ↑

1. 1. ۳٫ Landes, William M, and Richard A, Posner, (1987) The ECONOMIC Struture of Tort Law. Cambridge, MA: Harvard University Press. .به نقل از همان ↑

1. 1. ۱٫ Wright, Richard W, (1987) ” The Efficiency Theory of Causation and Responsibikity: Unscientific Formalism and F alse Semantics.” Chicago-Kent Law Review 63:p, 553. .به نقل از همان ↑

1. 1. ۲٫ Proximate Causation ↑

1. 1. ۳٫ Moore, Michael S, (1993) ” Forcseeing Harm Opaquely” In Action and Value in Criminal Law, Edited by J, Gardner, J, Horder, and S, Shute, Oxford: Clarendon Press. .به نقل از همان ↑

1. 1. ۴٫ Duty of Care. ↑

1. 1. ۵٫ Ibid. ↑

1. 1. ۱٫ کاتوزیان، ناصر، الزام های خارج از قرارداد ضمان قهری، انتشارات دانشگاه تهران، ج۱، ۱۳۸۶، ص ۳۰۳٫ ↑

1. 1. ۱٫ غمامی، مجید،همان،ص۹۷٫ ↑

درباره این استثناء از ائمه (ع) زیاد پرسش شده که در ادامه به آن ها اشاره می‌شود:

1. 1. 1. از امام صادق سوال شد که مقصود از زینت آشکار که پوشیدنش برای زن واجب نیست چیست؟ فرمود زینت آشکار عبارت است از «سورمه و انگشتر» (کافی جلد ۵ ص۵۲۱ و وسایل جلد۳ ص۲۵)

   

1. 1. اما باقر فرمود زینت ظاهر عبارت است از جامه، سرومه، انگشتر، خضاب و دست‌ها النگو. سپس فرمود زینت سه نوع است یکی برای همه مردم است و آن همین است که گفتم. دوم برای محرم‌ها است و آن جای گردنبند به بالا‌تر و جای بازوبند به پایین و خلخال به پایین است. سوم زینتی است که اختصاص به شوهر دارد و آن تمام بدن زن است.

1. راوی که یک تن از شیعه است می‌گوید از امام صادق(ع) پرسیدم که برای مرد نگاه کردن به چه قسمت از بدن زن جایز است در صورتی که محرم او نباشد؟ فرمود چهره و دو کف دست و دو قدم.

این روایت متضمن حکم جواز نظر بروجه و کفین است نه حکم عدم وجوب پوشیدن آن ها و این ها دو مسئله جداگانه است ولی بعداً خواهیم گفت که اشکال بیشتر در جواز نظر است نه در عدم وجوب پوشیدن. اگر نظر جایز باشد به طریق اولی پوشیدن واجب نیست.

1. اسماء دختر ابوبکر که خواهر عایشه بود به خانه پیامبر آمد در حالی که جامه‌های نازک و بدن نما پوشیده بود. رسول اکرم روی خویش را از او برگرداند و فرمود:

«ای اسماء همین که زن به حد بلوغ رسید سزاوار نیست چیزی از بدن او دیده شود مگر چهره و قسمت از مچ به پایین دست خودش. (سنن ابو داود جلد۲ ص۳۸۳)

این روایات با نظر ابن عباس و ضحاک و عطا منطبق است نه با نظر ابن مسعود که مدعی بوده است مقصود زینت ظاهری «جامه» است.

به هر حال این روایات می‌فهماند که برای زن پوشانیدن چهره و دست‌ها تا مچ واجب نیست. حتی آشکار بودن آرایش‌های عادی و معمولی که در این قسمت‌ها وجود دارد نظیر سرمه و خضاب که معمولاً زن از آن ها خالی نیست و پاک کردن آن ها یک عمل فوق‌العاده به شمار می‌رود نیز مانعی ندارد.

کیفیت پوشش:

بعد از این استثناء این جمله آمده است: «ولیضربن نجمدهن علی جیوبهن» یعنی می‌باید روسری خود را بر روی سینه و گریبان خویش قرار دهند. البته روسری خصوصیتی ندارد. منضور پوشیدن سروگردن و گریبانست.

این آیه حدود پوشش را مشخص می‌کند. در تفسیر مجمع البیان ذیل آیه مورد بحث می‌گوید:

«زنان مأمورشده‌اند که روسری‌های خود را بر روی سینه خود بیفکنند تا دور گردن آن ها پوشیده شود گفته شده است که قبلاً دامنه روسری‌ها را به پشت سر می‌افکندند و سینه‌هاشان پیدا بود. کلمه «جیوب» (گریبان‌ها) کنایه است از سینه ها زیرا گریبان‌ها است که روی سینه ها را می‌پوشاند و گفته شده است که از آن جهت این دستور دیده است که زنان موها و گوشواره‌ها و گردن‌های خویش را بپوشانند.»

ابن عباس ذیل این آیه گفته است: «زن باید موی و سینه و دور گردن و زیر گلوی خویش را بپوشاند».

تفسیر صافی هم بعد از ذکر جمله ولیضربن … می‌گوید:

«برای اینکه گردن‌ها پوشیده شود.»

به هر حال این آیه در کمال صراحت حدود پوشش لازم را بیان می‌کند.

استثناء دوم:

«ولا یبدین زینتهن الا لبعولتهن اوابائهن بعولتهن او ابنائهن او ابنا بعولتهن او اخوانهنا او بنی اخوانهن او نسائهن او ماملکت ایمانهن او التابعین غیراولی الاربه …»

یعنی زینت‌های خود را آشکار نکنند مگر برای شوهران و پدران خود و پدران شوهر و پسران خود و پسران شوهر و برادران خود و پسران برادر و خواهران خود و پسران خواهر و زنان هم کیش خود و بندگان و طفلی که هنوز بر عورت زنان آگاه نیستند.

بررسی حدود پوشش که در اسلام بر زن واجب است:

آیه پوشش که همان آیه ۳۱ سوره نور است و برای بیان این وظیفه و تعیین حدود آن است پوشانیدن وجه و کفین لازم شمرده نشده. در این آیه به دو جمله می‌توان استناد جست. یکی جمله «ولا یبدین زینتهن الا ماظهرمنها» و دیگر جمله «ولیضربن بخمرهن علی جیوبهن».

‌در مورد جمله اول دیدیم که اکثر مفسران و عموم روایات، خضاب و سورمه و انگشتر و دستبند و امثال این ها را مصداق مستثنی (الاماظهر) دانسته‌اند. این زینت‌ها زینت‌هایی است که در چهره و دو دست تا مچ، صورت می‌گیرد. خضاب و انگشتر و دست‌بند مربوط به دست است و سورمه مربوط به چشم.

کسانی که پوشش وجه و کفین را واجب می‌دانند باید استثناء «الاماظهر» را منحصر بدانند به لباس رو و واضح است که حمل استثناء بر این معنی بسیار بعید و خلاف بلاغت قرآن است. مخفی داشتن لباس رو به علت اینکه غیر ممکن است احتیاج به استثناء ندارد. گذشته از اینکه لباس را وقتی می‌توان زینت محسوب کرد که قسمتی از بدن نمایان باشد مثلاً ‌در مورد زنان بی پوشش می‌توان گفت که لباس آن ها یکی از زینت‌های آن ها‌ است. ولی اگر زن تمام بدن را با یک لباس سرتاسری بپوشاند چنین لباسی زینت شمرده نمی‌شود.

خلاصه اینکه ظهور آیه را در اینکه قسمتی از زینت بدن را استثناء می‌کند نمی‌توان منکر شد و صراحت روایات هم ابداً قابل تردید نیست.

‌در مورد جمله دوم باید گفت: آیه دلالت دارد که پوشانیدن گریبان لازم است و چون در مقام بیان خدا است اگر پوشانیدن چهره هم لازم بود بیان می‌کرد.

دقت کنید «خمار= روسری» اساساً برای پوشانیدن سروضع شده است. ذکر کلمه «خمر» در آیه می‌فهماند که زن باید روسری داشته باشد و واضح است که با روسری پوشانیدن مربوط به سر است و اما اینکه غیر از سر آیا قسمت دیگری را هم باید با روسری پوشانید یا نه؟ بستگی دارد به بیان آن. و چون در آیه فقط زدن دو طرف روسری بر گریبان مطرح است معلوم می‌شود که همین مقدار واجب است.

ممکن است کسی خیال کند معنی «ولیضربن نجمرهن علی جیوبهن» این است که روسری‌ها را مانند پرده از جلو چهره آویزان کنند تا حدی که روی گریبان و سینه را بپوشاند.

اما نمی‌توان آیه را ‌به این معنی حمل کرد زیرا: اولاً کلمه «خمار» به کار رفته نه کلمه «جلباب» خمار روسری کوچک است و «جلباب» روسری بزرگ، روسری کوچک را نمی‌توان آن اندازه جلوکشید و مانند پرده آویزان کرد به طوری که چهره و دورگردن و گریبان و سینه را بپوشاند و در عین حال سروپشت گردن و موها که معمولاً در آن زمان بلند بوده، پوشیده بماند.

ثانیاًً آیه می‌فرماید با همان روسری‌ها که دارید چنین عملی انجام دهید بدیهی است اگر آن روسری‌ها را به آن شکل روی چهره می‌آویختند جلوی پای خود را به هیچ وجه نمی‌دیدند و راه رفتن برایشان غیرممکن بود. آن روسری‌ها قبلاً «مشبک» و «توری» ساخته نشده بود که برای این منظور مفید باشد. اگر منظور این بود که لزوماًً روسری‌ها از پیش رو آویخته شود دستور می‌رسید که روسری‌هایی تهیه کنید غیر از این روسری‌های موجود که توانید هم چهره را بپوشانید و هم بتوانید راه بروید.

ثالثاً ترکیب ماده «ضرب» و کلمه «علی» مفید مفهوم آویختن نیست. چنان که قبلاً گفتیم و از اهل فن لغت و ادب عرب نقل کردیم ترکیب «ضرب» با «علی» فقط مفید این معنی است که فلان چیز را بر روی فلان شی مانند حایلی قرار داد.

فرمول شماره(۳- ۵)

که در آن برآورد سود تقسیمی دریافت شده در دوره t می‌باشد. برای برآورد مقدار آن از شاخص بازده نقدی TEDIX طی سال ۸۷و ۸۸ استفاده شد.

محقق همچنین برای انجام پژوهش خود به اطلاعاتی در خصوص بازده بدون ریسک نیز نیاز داشت. بازده بدون ریسک عبارت است از متوسط نرخ بازدهی که سرمایه گذاران بدون تحمل ریسک، انتظار کسب آن را دارند. در تحقیق حاضر نرخ سود بانکی در کشور به عنوان بازده بدون ریسک منظور شده است.

۳- ۵ ابزارهای گردآوری اطلاعات

پژوهشگر می بایست با ابزار هایی، داده های لازم را از جامعه(نمونه) آماری جمع‌ آوری نماید و با تحلیل، پژوهش و تبدیل آن ها به اطلاعات به آزمون فرضیات بپردازد. برای جمع‌ آوری داده ها به ابزار های گوناگونی نیاز است. نوع این ابزارها تابع عوامل گوناگونی از جمله ماهیت و روش تحقیق است.(خاکی، ۱۳۸۴)

بر همین اساس و برای گردآوری اطلاعات در خصوص مبانی نظری تحقیق، پژوهشگر از روش کتابخانه ای شامل بررسی کتب و مقالات داخلی و خارجی معتبر استفاده نموده است. همچنین برای محاسبه بازده ها، به اطلاعاتی در خصوص شاخص های بازار و ارزش خالص دارایی های صندوق نیاز بود که این داده ها نیز از طریق نرم افزارهای پایگاه اطلاعات و سایت بورس اوراق بهادار و سایت مجزای هر کدام از صندوق های سرمایه گذاری، جمع‌ آوری شد که این اطلاعات به صورت ثانویه محسوب می‌شوند.

۳- ۶ متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق

متغیرها را می توان به شکل های مختلف و بر اساس معیارهای متفاوت دسته بندی کرد. متغیر وابسته، متغیری است که هدف محقق تشریح یا پیش‌بینی تغییر پذیری در آن است.(سکاران، ۱۹۹۲). به عبارت دیگر متغیر وابسته، متغیری است که تغییرات آن تحت تأثیر متغیر مستقل قرار می‌گیرد(بست، ۱۳۷۱). متغیر مستقل نیز متغیری است که روی متغیر وابسته به صورت مثبت یا منفی تأثیر می‌گذارد.(سکاران^[۱۷۵]، ۱۹۹۲)

به طور کلی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری دارای یک متغیر مستقل(بازده) و یک متغیر وابسته(ریسک) است. لذا ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری می بایست شامل شناسایی همزمان بازده و ریسک سرمایه گذاری باشد. (استرانگ^[۱۷۶]، ۲۰۰۰)

با توجه به مطالب فوق میتوان گفت که در بحث ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری، بازده به عنوان متغیر مستقل و ریسک به عنوان متغیر وابسته مطرح می‌باشد. همچنین چون در این پژوهش علاوه بر ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری، تأثیر عواملی چون سن صندوق، ریسک سیستماتیک، ریسک نامطلوب و غیره بر عملکرد صندوق های سرمایه گذاری مورد بررسی قرار می‌گیرد، لذا متغیرهای فوق نیز به عنوان متغیر مستقل و عملکرد صندوق های سرمایه گذاری بر اساس هر یک از شاخص های هفت گانه به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته می‌شوند.

۳- ۷ تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق

مهمترین مفاهیم در بحث سرمایه گذاری، ریسک و بازده می‌باشند.لذا در این بخش سعی می شود تا این موارد ابتدا به صورت مفهومی و سپس به صورت عملیاتی تعریف شوند.

۳- ۷- ۱ تعاریف مفهومی

۳- ۷- ۱- ۱ مفهوم ریسک

آشنا شدن با انواع طبقه بندی های به عمل آمده از ریسک و نهایتاً انتخاب یک گروه به عنوان زمینه ای که فعالیت های سرمایه گذاری برروی آن متمرکز می شود، مستلزم آن است که تعریف علمی و دقیقی از ریسک داشته باشیم. تعدادی از مولفین و مترجمین کلمه ریسک را که در اصل لغتی فرانسوی است، مترادف با خطر و مخاطره دانسته اند. مفهوم ریسک به ویژه زمانی که به صورتی مجرد مورد بحث قرار می‌گیرد گسترده تر از دو مترادفی است که در زبان فارسی رایج گردیده است.(مظلومی، ۱۳۸۷)

از کلمه ریسک بر حسب موارد استفاده اش در زمینه‌های مختلف تعبیرات متفاوتی به عمل آمده است و مولفین، تعاریف متعددی از آن را ذکر کرده‌اند .در بدو امر چنین به نظر می‌رسد که لغت «ریسک» مفهوم روشنی به ذهن متبادر می‌کند .زمانی که گفته می شود که دریک عمل و یا وضعیت خاص ریسک وجود دارد، شنونده در می‌یابد که عدم اطمینانی، دررابطه با نتایج حاصل از آن عمل وجود داشته و این امکان می رود که حداقل یکی از نتایج محتمل نا مطلوب باشد. به عبارت دیگر گوینده با استعمال این لغت به طور ضمنی اشاره بر نامعلوم بودن و غیر قابل پیش‌بینی بودن نتایج آتی دارد. به همین علت نیز زمانی که از توانایی بیشتری در پیش‌بینی آینده برخوردار هستیم،با ریسک کمتری مواجه می باشیم و یا بالعکس با کاسته شدن توانایی ما در پیش‌بینی آینده ،ریسک برای ما بیشتر می شود.(مظلومی، ۱۳۸۷)

درک مفهوم ریسک به صورت فو ق به علت انتقال کامل منظور گوینده به شنونده در محاورات روزمره مفید واقع می شود .ما نیز همین معنا را مبنا قرار داده و با بسط آن سعی داریم تا تعریف جامع و دقیق تری از ریسک را به دست آوریم.

در ابتدا لازم است توضیحی در رابطه با ارتباط عدم اطمینان با ریسک داده شود .به طورکلی عدم اطمینان مضمون ریسک را تشکیل می‌دهد و عبارت است از تردیدی که شخص درارتباط با وقوع یک نتیجه ممکن از میان نتایج ممکن، دارد.

پاره ای از مولفین، ریسک و عدم اطمینان را مترادف با یکدیگر دانسته و نهایتاً ریسک را عدم اطمینان ذهنی^[۱۷۷] دانسته اند که نسبت به وقوع حوادث وجود دارد .چنین عدم اطمینانی ناشی از ذهنیت فرد بوده و مشخصه آن تردید و یا نا آگاهی نسبت به نتایج حاصل از امری است.(دننبرگ و سیندر^[۱۷۸]، ۱۹۶۸)

تعریف ریسک از طریق عدم اطمینان ذهنی می‌تواند منجر به به آن شود که ریسک را تابعی از تمایلات روانی و ذهنی فرد قرار گرفته در معرض ریسک بدانیم .چنین نتیجه گیری اشتباه است.

درپاره ای از موارد عدم اطمینان را ریسک ذهنی خوانده اند و در مقابل آن، ریسک های عینی را قرار می‌دهند. مورد اول را ناشی از تمایلات روانی اشخاص می دانند و دومی را انحراف نسبی خسارت های محتمل (مورد انتظار)فرض می‌کنند.(ففر و گرین^[۱۷۹]، ۱۹۹۷)

به یک بیان کلی می‌توانیم ریسک را امکان انحراف واقعیات از آنچه که مورد انتظار بوده است بدانیم. لازم به ذکر است که انحراف واقعیات از انتظارات و در معرض چنین انحرافی قرارگرفتن به دو صورت رخ می‌دهد .در یک حالت، نا معلومی آینده می‌تواند تواماً متضمن سود و زیان باشد .به عبارت دیگر انحراف می‌تواند در دو جهت مثبت یا منفی بروز کند.چنین ریسک هایی را شرطی و یا دینامیک می خوانند .ریسک های ناشی از سرمایه گذاری و بازدهی آن نمونه ای از این گروه است(مظلومی، ۱۳۸۷). درچهره ای از حالات دیگر، نا معلومی آینده ، اگر منجر به وقوع انحرافی بین واقعیات و انتظارات شود، فقط می‌تواند متضمن زیان باشد .چنین انحرافی ما بین واقعیت و انتظاری که امروز از آن واقعیت داریم اگر رخ دهد فقط جنبه منفی داشته و حاصلی جز زیان نخواهد داشت. چنین ریسکی، حقیقی و یا استاتیک ^[۱۸۰] خوانده می شود. در حال حاضر عمده ترین وظیفه مدیران ریسک پردا ختن به ریسکهای حقیقی و ارائه طرق مقابله با آن ها است.‌بنابرین‏ تعر یف، ریسک، از دیدگاه مدیریت ریسک عبارت است از « امکان انحراف نامطلوب واقعیات از آنچه که مورد انتظار بوده است »( الیوت^[۱۸۱] ، ۲۰۰۱) . به بیانی دیگر عبارت است از تغییرات نامطلوبی که ممکن است در نتایج حاصل از موقعیت مشخصی پدید آید.(ویلیام و هنیس^[۱۸۲]، ۲۰۰۳)

۲-۷ ساخت شخصیت در اسلام^[۹۰]:

اسلام، شخصیت انسان را شامل سه قسمت می‌داند که به طور فطری و ذاتی در وجود هر فرد قرار دارد و هریک وظایف مشخصى را بر عهده دارند. این سه قسمت عبارتند از: (کلینی، فروع کافی، ۳۳۲).

نفس اماره:

طبیعت و فطرت حیوانی انسان است. هدف نفس امّاره ارضاء تمایلات و شهوات جسمانی و روانی است. این تمایلات چنان­چه با عقل و اراده و اخلاق کنترل گردند مشکلی برای انسان به وجود نمی‌آید ولی چنانچه این تمایلات به صورت افراطی درآیند و قوه عقل و اخلاق را تحت‌الشعاع قرار دهند روان فرد دچار آسیب گشته، مبتلا به بیماری روانی و اختلال شخصیت می‌شود و باعث نابودی خود و اجتماع اطراف خود خواهد گشت. (همان).

نفس مطمئنه:

تمام نیروهای بالقوّه‌ای است که در انسان وجود دارد و او را به طور عقلانی و منطقی راهنمائی می­ کند تا بتواند بر تمایلات حیوانی خود غلبه نموده، در محدوده‌ای که عقل تعیین می­ نماید به آن ها بپردازد.(همان).

نفس لوامه:

قسمتی دیگر از فطرت بشر است که به فطرت انسانی نام­گذاری شده است. نفس لوّامه انسان را به عالی‌ترین درجه از فطرت خود می‌رساند. رعایت دستورهای مذهبی مانند نماز خواندن، روزه گرفتن و… فعالیت‌هائی هستند که از نفس لوّامه سرچشمه می‌گیرند و سلامت واقعی انسان در گرو انجام این فعالیت‌ها است. (همان).

خداوند درقرآن در آیه­­­ی­۸۴­ سوره­ی اسرا به موضوع شخصیت اشاره کرده و می­فرماید: «قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلی شاکِلَتِه؛ بگو: هر کس بر حسب ساختار [روانی و بدنی] خود عمل می­ کند.» زیرا شاکله در همین حالی که شکل و ظاهر و اعمال و رفتار بیرونی فرد را تشکیل می‌دهد؛ به افکار و عواطف و نسبت‌های باطنی و درونی فرد نیز اشاره دارد که به صورت مستمر پیوسته در اعماق درون و لایه‌های زیرین باطن انسان نفوذ ‌کرده‌است. بر طبق این آیه که در مقام توصیف است، خبر از واقعیت بیرونی انسان می‌دهد که انسان‌ها در رفتار تابع شاکله­های خود هستند. از این جهت به نظر قرآن شخصیت، رفتار، ادراک و احساس ‌آدمی را شکل می‌دهد و آن‌ ها را به سبک و سیاق خود می‌آفریند، ویژگی‌های بارز و پایداری که بر فکر، احساس، نیت و رفتار آدمی ‌احاطه دارد، و آینده و زندگی او را ترسیم می‌کند. تشکیل خانواده و انتخاب همسر در زن و مرد در شکل گیری شخصیت هر یک از طرفین اهمیت بسیار دارد. به همین دلیل همسر گزینی و تشکیل خانواده، مهم‌ترین رویداد زندگی دوره جوانی است و تا پایان عمر بر جریان حیات و سعادت و شخصیت فرد اثر می‌گذارد. رسول خدا درباره انتخاب همسر فرمودند: «ایّاکم و خضراءُ الدمن». قیلَ: «یا رسولَ الله و ماخضراءُ الدَمنِ؟» قال: «المرأهُ الحَسناءُ فی منبت السّوءِ» بپرهیزید از گیاه مزبله. عرض شد یا رسول الله گیاه مزبله چیست؟ فرمود: زن زیبایی که در خانواده نااهل و محیط آلوده رشد یافته است». (کلینی، فروع کافی، ۳۳۲).

امام علی (ع) در باره تاًثیر شخصیت در انتخاب دوست در نامه ۶۹ نهج البلاغه به حارث همدانی فرمود:

«واحذر صحابه من یفیل رایه­و و ینکر عمله­و فان الصاحب معتبر بصاحبه» از دوستی ‌با کسی که اندیشه­ای سست دارد و عملی زشت و ناپسند دارد دوری کن زیرا مقیاس سنجش شخصیت هر کس را دوست او تشکیل می­دهد. همچنین امام على (علیه السلام) درباره اهمیت و تاًثیر اندیشه و گفتار در تعیین سرنوشت انسان می­فرماید:

«مراقب افکارت باش که گفتار می­ شود».

«مراقب گفتارت باش که کردار می­ شود».

«مراقب کردارت باش زیرا عادتت می­ شود».

«مراقب عادتت باش زیرا شخصیتت می­ شود».

«مراقب شخصیتت باش زیرا سرنوشتت می­ شود».

۳- پیشینه­ تحقیق:

۳-۱ تحقیقات داخلی

حسین نوید نیا (۱۳۸۹) ویژگی­های روان­شناختی معلمان زبان انگلیسی در رابطه­ میان پنج عامل بزرگ شخصیت و باورهای کارآمدی معلمان را مورد ارزیابی قرار داد. هدف از مطالعه­ وی بررسی ارتباط بین شخصیت معلمان زبان انگلیسی بود که در چارچوب شخصیت مدل پنج عاملی (FMM) توسط پرسشنامه پنج عاملی (NEO-FFI)، و باورهای کارآمدی اندازه ­گیری شده معلمان و پی بردن به مقیاس کارآمدی توسعه مطالعات موران و هوی^[۹۱]The effects of teacher personality and efficacy beliefs on practitioners’ performance in the classroom, and student achievement have been well documenteThe purpose of this study was to examine the relationship between English language teachers’ personality, as measured within the framework of Five-Factor personality Model (FFM) by NEO Five Factor Inventory (NEO-FFI), and teacher efficacy beliefs, measured by Teachers’ Sense of Efficacy Scale (TSES) developed by Tschannen-Moran and Hoy (2001). (2001) بود. شرکت­ کنندگان در این مطالعه شامل ۱۶۸ معلم زبان انگلیسی مدرس دانش آموزان دبیرستان بود. اطلاعات به دست آمده از ابزارهای ذکر شده در بالا از طریق رگرسیون چند­گانه و به روش گام­ به­گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که دو متغیر برون­گرایی و باوجدان بودن با باورهای خودکارآمدی معلمان پیش ­بینی معنی­داری داشت. همچنین نتایج نشان داد که ‌در مورد جنبه­هایی از باورهای اثربخشی معلمان با برون­گرایی مهم­ترین پیش‌بینی را برای مدیریت کلاس درس و وجدان مهم­ترین استراتژی به پیش ­بینی­های آموزشی و هم­چنین فعالیت­های دانشجویی بود.

سمیه باقری در سال (۱۳۹۰) پژوهشی با عنوان «بررسی رابطه خودکارآمدی و وظیفه‏شناسی و چند متغیر دیگر» که روش این تحقیق توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری تحقیق کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه محقق اردبیلی بود، انجام داده است. از این جامعه ۲۰۴ دانشجو ( ۱۱۳دختر، ۹۱پسر) به‏طور تصادفی خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب و به پرسشنامه‌های بعد وظیفه‏شناسی پرسشنامه نئو، خودکارآمدی کلی (GSS) و چند پرسشنامه­ دیگر پاسخ داده بودند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل مسیر استفاده شده است. یافته ها نشان داده است که وظیفه‏شناسی تأثیر مثبت و مستقیم با خودکارآمدی دارد.

در تحقیقی که توسط رحیم بدری در سال (۱۳۹۱) که هدف آن تعیین نقش جهت گیری هدف، خودکارآمدی در خودتنظیم­گری و شخصیت در تعلل ورزی تحصیلی دانشجویان بود. تعداد ۳۷۲ نفر از دانشجویان به شیوه تصادفی طبقه­ای از جامعه دانشجویان دانشگاه تبریز انتخاب شده بودند. نتایج پژوهش نشان داد که بین خودکارآمدی در خود تنظیمی و وظیفه شناسی در شخصیت رابطه مثبت و بین خودکارآمدی در خود تنظیمی و روان­رنجورخویی رابطه منفی وجود دارد.

۲-۳-۱۱ راهکارهای برخورد با بی تفاوتی در کارکنان

حال که با علل بروز بی تفاوتی آشنا شدیم باید به دنبال راه چاره و روش پیش گیری و از بین بردن‌ آن در کارکنان باشیم. در این جا تعدادی از مهم ترین روش های کنترل بی تفاوتی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

• • آزادی عمل به کارکنان در انجام امور قسمت خود: منظور از آزادی عمل، فکر کردن و عمل نمودن ‌در مورد حیطه کاری خود می‌باشد. در این صورت کارکنان احساس رضایت می‌کنند و از انجام کار خود ابراز خشنودی می نمایند.

• • اهمیت دادن به هر شغل بدون مقایسه با مشاغل دیگر سازمان: اگر به هر شغل به عنوان یک کار مهم و مورد نیاز در سازمان توجه شود، هیچ گاه مقایسه بین مشاغل و مشخص کردن مهم ترین و کم اهمیت ترین، پیش نمی آید. در نظر مدیریت منابع انسانی، وجود کلیه شغل ها در جایگاه خود مهم و برای ادامه کار سازمان و رسیدن به اهداف عالی ضروری و لازم است. در این صورت هیچ کس احساس حقارت

نمی کند و کارکنان با انجام کاری که مسئول آن هستند ابراز رضایت و خشنودی می‌کنند.

• • ارزیابی عملکرد: فرآیندهای مختلفی در مدیریت منابع انسانی وجود دارد. از جمله آن ها، ارزیابی عملکرد کارکنان می‌باشد که به نوبه خود بسیار حائز اهمیت و در خور توجه است. به همین دلیل کمی بیش تر به آن می پردازیم. برای دست یابی به یک عدالت در سنجش عملکرد کارکنان، در هر سطوحی می بایست ارزیابی دو جانبه یعنی مدیران از زیر دستان خود و کارکنان از مدیران و رؤسای قسمت خود صورت گیرد. این روش می‌تواند مناسبات بین آن ها را بهبود ببخشد و نظر کارکنان نسبت به مدیریت را تغییر دهد.

• • زیبایی محل کار: زیبایی و آراستگی محل کار موجب دل چسب شدن آن برای کارکنان می شود. در یک بررسی به عمل آمده مشخص شد که استفاده از رنگ های دلپذیر در محیط کار باعث کاهش غیبت های مکرر کارکنان، افزایش دلبستگی و دلگرمی آنان به کار و کاهش خستگی عمومی بدن می‌گردد. سلول های چشم در مقابل طول موج های مختلف حساسیت های مختلف از خود نشان می‌دهند. مثلاً رنگ های روشن و ملایم چشم و اعصاب کارکنان را آرامش می بخشند و با توجه به تحقیقات روانشناسی ناخودآگاه در آنان شور و علاقه به کار ایجاد می‌کنند.

• افزایش دانش کارکنان: سازمان های یادگیرنده به دنبال کسب بهترین ها (از جهات مختلف) هستند. برای به دست آوردن بهترین ها باید دائماً آموخت و آموخته ها را انتقال داد. این کار را همه کارکنان از مدیر ارشد تا کارکنان ساده سازمان به نسبت نیاز شغلی باید انجام دهند. آموزش مستمر به سازمان قدرت می‌دهد و سرعت حرکت را برای رسیدن به هدف، بیش تر می‌کند. در سازمان های یادگیرنده، به دلیل افزایش توانایی فکری کارکنان، آموزش روش های جدید، عدم وجود سرزنش، استقبال از ایده های جدید، کاهش شدید تنبیه ها، تقویت رضایت مندی کارکنان، تقسیم قدرت در بین کارکنان و … کارکنان از کار خود لذت می‌برند و دائماً در حال پویایی هستند در چنین سازمانی به هیچ وجه بی تفاوتی به وجود نمی آید. در سازمان های یادگیرنده، نوآوری و خلاقیت بسیار بالا است. هر چه آموزش با کیفیت تر و بیش تر صورت گیرد، موجب ایجاد تغییر در افراد می شود. که نتیجه آن به وجود آمدن افرادی خلاق و فعال می‌باشد و باعث پیشرفت سازمان می‌گردد. برای ایجاد سازمانی یادگیرنده، ضمن تلاش برای ایجاد این رویه و گسترش فرهنگ یادگیری، باید مدیران بر این عقیده باشند که هزینه یادگیری و آموزش با ارتقاء دانش و افزایش سطح تخصصی افراد جبران خواهد شد. در حقیقت با بسط فرهنگ یادگیری و افزایش سطح دانش، سود نهایی سازمان بیشتر خواهد شد. از دیگر فواید آموزش، آشنایی کارکنان با مشکلات و در نتیجه ایجاد تفکر، پویایی بلند مدت در سازمان، خلاقیت، نوآوری و همچنین

باعث عدم مقاومت کارکنان در برابر تحولات و تغییرات سازمان و… می شود.

• • شایسته سالاری: شایسته سالاری را می توان انتخاب بهترین ها در مناسب ترین جایگاه تعریف کرد. امروزه سازمان ها برای رسیدن به سطح مطلوب خود، نیاز به به کار گیری انسان هایی با خصوصیات و شایستگی ها بالا دارند. مطمئناً هیچ کسی یافت نخواهد شد که خواهان شایسته سالاری نباشد. یعنی شایسته خواهی در همه وجود دارد. اما هر کس شایسته را به نوعی تعریف می‌کند. در این میان سازمان باید با معیارهای منطقی و علمی به دنبال شایسته شناسی و بعد شایسته گماری و برای آینده شایسته پروری نماید.

• مشارکت کارکنان در تصمیمات سازمان: یکی دیگر از روش های کنترل و از بین رفتن بی تفاوتی، تقسیم قدرت و اجازه دادن به کارکنان برای تصمیم گیری بر اساس سطح مسئولیت آن ها می‌باشد که موجب همکاری و مشارکت کارکنان در پیش بردن سازمان، به سمت اهداف خود می شود‌. درصورت مشارکت کارکنان در تصمیم گیری اختلاف در نظرات و تعیین اولویت ها از بین می رود و موجب نزدیک تر شدن نظرات مدیران و کارکنان می شود. مشارکت در تصمیم گیری باعث می شود که استرس ناشی از انتظارات مبهم و دائماً در حال تغییر مدیریت کاهش یابد، انگیزه برای انجام کار درست افزایش پیدا کند، کمیت و کیفیت در عملکرد کارکنان بیش تر شود و ارزیابی عملکرد کارکنان با صحت بیش تری انجام شود.

۲-۳-۱۲ ارزیابی عملکرد کارکنان

به دلیل این که محور بحث ما کارکنان می‌باشند و همچنین به علت اهمیت ارزیابی از آن ها، ‌به این موضوع کمی بیش تر می پردازیم.

در ارزیابی عملکرد کارکنان ۲ مطلب باید مشخص شود:

• • نتیجه کار کارکنان

• نظر سازمان ‌در مورد کارکنان

۲-۳-۱۲-۱ محاسن ارزیابی

• • جلوگیری از عملکرد منفی کارکنان و بهبود نحوه عملکرد آنان

• • مشخص شدن کارکنان نخبه و مفید سازمان

• • مشخص شدن افراد ضعیف و نوع ضعف آنان

• • مشخص شدن نیازهای آموزشی و غیر آموزشی کارکنان

• • استاندارد کردن کارها و روش ها

• • افزایش عملکرد مطلوب کارکنان

• • افزایش همکاری کارکنان با مدیریت

• • کنترل دقیق کلیه کارها در سازمان

• • کاهش هزینه های تولید

• • شناسایی کارکنان با انتظارات مدیریت سازمان

• به وجود آمدن امید به آینده شغلی در کارکنان(امنیت، ارتقاء و …)

۲-۳-۱۲-۲ سیاست حاکم بر ارزیابی عملکرد کارکنان

• • بر مبنای حقایق موجود در سازمان استوار شود.

• • اطلاع رسانی به کارکنان از نتایج ارزیابی

• • بدون فرق گذاشتن و در بی طرفی کامل بین کارکنان انجام شود.

• • گاهی اوقات ارزیابی غیر رسمی برگزار گردد.