همان طور که اشاره شد از سال ۱۳۱۶ کلیه شرکتهای بیمه موظف گردیدند ۲۵ درصد از امور بیمهای خود را به صورت اتکایی اجباری به شرکت بیمه ایرانی واگذار نمایند. این واگذاری عمدتاًً از طریق ارسال لیستهایی به نام «بردرو» که حاوی اطلاعات راجع به بیمهنامه های صادره و خسارتهای پرداخت شده توسط این شرکتها بود، انجام میگرفت. بدیهی است ارائه اطلاعات به شرکت بیمه رقیب هیچگاه نمیتوانست مورد رضایت و علاقه شرکتهای بیمه واگذارنده باشد. از سوی دیگر با افزایش تعداد شرکتهای بیمه ضرورت اعمال نظارت بیشتر دولت بر این صنعت و تدوین اصول و ضوابط استاندارد برای فعالیتهای بیمهای به منظور حفظ حقوق بیمهگذاران و بیمهشدگان احساس میگردید. به همین جهت در سال ۱۳۵۰ «بیمه مرکزی ایران» به منظور تحقق اهداف فوق تأسیس شد. در قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمهگری چنین آمده است.
به منظور تنظیم و تعمیم و هدایت امر بیمه در ایران و حمایت بیمهگذاران و بیمهشدگان صاحبان حقوق آن ها، همچنین به منظور اعمال نظارت دولت بر این فعالیت، مؤسسهای به نام بیمه مرکزی ایران طبق این قانون به صورت شرکت سهامی تأسیس میگردد.
بیمه مرکزی طبق این قانون از دو بخش تشکیل شده است: در بخش اول، سازمان، ارکان، تشکیلات، وظایف و نحوه اداره بیمه مرکزی ایران تعیین گردیده و در بخش دوم ضوابط مربوط به نحوه تأسیس و فعالیت شرکتهای بیمه، ادغام، انحلال و ورشکستگی آن ها مشخص شده است.
( فولادیان ،۱۳۸۸، ۱۸- ۱۷)
تأسیس بیمه مرکزی ایران، قوام بیشتری به صنعت بیمه کشور داد. ازآن پس «شورای عالی بیمه» که یکی از ارکان بیمه مرکزی ایران میباشد. ضوابط و مقررات مختلف را در رابطه با نحوه انجام عملیات بیمهای در کشور و نرخ و شرایط انواع بیمهنامه ها تصویب نمود.
رشد سریع اقتصادی ناشی از افزایش قیمت و به تبع آن حجم سرمایه گذاریها موجب توسعه بازار بیمه کشور در دهه ۱۳۵۰ گردید و مجدداً شرکتهای بیمه خارجی علاقمند به سرمایه گذاری در ایران نمود. به طوری که در سالهای ۱۳۵۳ و ۱۳۵۴، چهار شرکت بیمه جدید به نامهای تهران، دانا، حافظ، ایران و آمریکا (توانا) با مشارکت سرمایه گذاری خارجی تأسیس گردیده و به این ترتیب تعداد شرکتهای بیمه ایرانی به عدد سیزده رسید.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ کلیه شرکتهای بیمه خصوصی، ملی گردیده و اداره آن ها به دولت سپرده شد. همچنین پروانه نمایندگی شرکتهای بیمه یورکشایر و اینگستراخ که تا این سال فعالیت داشتند، لغو شد.
در سالهای ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱ صدور بیمهنامه در ده شرکت بیمه ملی شده و به نامهای امید، شرق، پارس، آریا، ساختمان و کار، تهران، حافظ، دانا، ملی و توانا متوقف گردید و تنها سه شرکت بیمه ایران، آسیا و البرز به فعالیت جاری خود ادامه دادند. در سال ۱۳۶۷ به موجب قانون اداره امور شرکتهای بیمه، مالکیت سهام شرکتهای بیمه آسیا و البرز به دولت منتقل شد و ادغام ده شرکت بیمه دیگر، شرکتی دولتی به نام بیمه دانا شرکت گرفت تا منحصراًً در زمینۀ بیمههای اشخاص فعالیت نمایند. ( فولادیان ،۱۳۸۸، ۱۹ – ۱۸)
در راستای ابلاغ دستور خصوصی سازی و اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران شرکتهای بیمه نیز به سمت خصوصی سازی پیش رفتند .( قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، اصل ۴۴ )
در سال جاری تا تاریخ ۲۶/۰۳/۱۳۹۳ با احتساب شرکتهایی که در مناطق آزاد به فعالیت می پردازند تعداد ۲۹ شرکت بیمه به نام های بیمه آسیا ، البرز ، دانا، معلم،پارسیان ، کار افرین ، سینا، توسعه ، رازی، سامان ، دی ، ملت ، نوین ، پاسارگاد ، میهن ، کوثر ، ما ،آرمان ،تعاون ، سر مد، اتکایی ایرانیان ، اتکایی امین ، حافظ ، امید ، ایران معین ، بیمه متقابل کیش ، آسماری ، بیمه متقابل اطمینان به عنوان شرکت های بیمه خصوصی و فقط شرکت بیمه ایران به عنوان تنها شرکت بیمه دولتی در کشور مشغول به فعالیت بیمه گری میباشند . (سایت بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران ،۲۶/۰۳/ ۱۳۹۳ )
۲-۳ بخش سوم : شرایط بیمه های باربری و انواع آن
در بیمه های باربری سه دسته شرایط مورد استفاده قرار می گیرند وبه نام های شرایط عمومی ، شرایط پیوست ) مجموعه شرایط بیمه گران کالا (A,B,C و شرایط خصوصی نامیده میشوند .
شورایعالی بیمه در اجرای ماده ۱۷ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمهگری، در جلسه مورخ ۲۶/۱۰/۱۳۹۱«شرایط عمومی بیمه باربری» را مشتمل بر ۱۹ ماده و ۱ تبصره به همراه «مجموعه شرایط Aو B و C» آن به شرح ذیل تصویب نمود:
-
-
- شرایط عمومی بیمه باربری
-
الف ) تعاریف
ماده ۱– اساس قرارداد: این بیمهنامه بر اساس قانون بیمه مصوب اردیبهشت ماه، سال ۱۳۱۶ و پیشنهاد کتبی بیمهگذار (که جزء لاینفک این بیمهنامه میباشد) تنظیم گردیده و مورد توافق طرفین میباشد. آن قسمت از پیشنهاد بیمهگذار که مورد قبول بیمهگر نبوده و همزمان با صدور بیمهنامه یا قبل از آن کتباً به بیمهگذار اعلام گردیده است، جزء تعهدات بیمهگر محسوب نمیشود.
ماده ۲- تعاریف و اصطلاحات: اصطلاحات زیر صرف نظر از هر معنی و مفهوم دیگری که ممکن است داشته باشد، در این شرایط عمومی با تعریف مقابل آن به کار رفته است:
۱- بیمهگر: بیمهگر شرکت بیمهای است که مشخصات آن در این بیمهنامه درج گردیده است و جبران خسارت احتمالی را طبق شرایط مقرر در این بیمهنامه به عهده دارد.
۲- بیمهگذار: بیمهگذار شخص حقیقی یا حقوقی مذکور در این بیمهنامه میباشد که پوشش بیمه را اخذ نموده و متعهد به پرداخت حق بیمه آن است.
۳- ذینفع: ذینفع شخص حقیقی یا حقوقی مذکور در این بیمهنامه اعم از بیمهگذار یا غیر آن است که حق مطالبه و دریافت تمام یا قسمتی از خسارت وارد به کالای مورد بیمه را دارد.
۴- کالای مورد بیمه: کالای مورد بیمه، اموال مندرج در جدول مشخصات این بیمهنامه است.
۵- انقضای مدت بیمه: انقضای این بیمه بر اساس شرط ۸ مجموعه شرایط پیوست است اما در مورد حمل غیردریایی یا ترکیبی، یکی از شرایط زیر جایگزین شرط ۴/۱/۸ مجموعه شرایطC وB وA میگردد.
الف- در مورد حمل هوایی،۳۰ روز پس از تخلیه کامل هر قسمت از کالای مورد بیمه از هواپیمای حامل در فرودگاه کشور مقصد.