بشر در این عصر با جهشی کوانتمی و یا عمیق ترین خیزش اجتماعی با خلا قانه ترین نو سازی مواجه گردیده است. در این عصر نقش ماهواره ها و رسانه های گروهی و ارتباطات جهانی به نحو شگفت‌آوری متحول گشته و انتقال معارف بشری و عصر اطلاعات را به درون کشورها، شهرها، روستاها، مدرسه ها و خانه ها به خوبی میسر ساخته است (صافی، ۱۳۸۱).

 

در جامعه ما علی رغم داشتن نیروهای مستعد، توانایی‌های خلاق هرز می‌رود، علت اصلی این امر نا‌مشخص بودن جایگاه خلاقیت و فقدان بستر رشد آن است. در حالی که درجامعه روبه رشد و توسعه ما نیز توجه ‌به این مسأله نقش حیاتی دارد. زیرا برای نائل شدن به پیشرفت‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی به افراد مستعد و خلاق نیازمند هستیم (حسینی، ۱۳۸۱).

 

در چنین عصری برای اداره سازمان‌های گوناگون، باید به نوآوری، نوجویی و نوخواهی و بهره گیری از دستاوردهای اخلاقی، علمی، فنی بشری همت گماشت و راه را در این سازمان‌ها برای نو آوری و ارائه طرحهای مناسب هموار کرد و مدیرانی مبتکر و خلاق را برای رده‌های متفاوت مدیریت برگزید. مدیران توانمندی که قادر باشند با اتخاذ تدابیر و شیوه های بایسته، در سازمان‌های دولتی، زمینه را برای تجلّی و بروز استعدادها و خلاقیت‌های کارکنان در راستای متحول نمودن سیستم‌ها و سازمان‌ها فراهم سازند (صافی، ۱۳۸۱).

 

۱-۳ اهداف تحقیق

 

۱-۳-۱ هدف کلی:

 

شناسایی رابطه بین « سبک های تصمیم گیری مدیران » با « نوآوری سازمانی » در سازمان‌های دولتی استان آذربایجان غربی

 

۱-۳-۲ اهداف جزئی:

 

۱- تعیین سبک غالب تصمیم گیری مدیران در سازمان‌های دولتی استان آذربایجان غربی

 

۲- تعیین سطح گرایش به نوآوری سازمانی در سازمان‌های دولتی استان آذربایجان غربی

 

۳- بررسی و تعیین نوع و میزان ارتباط بین سبک های تصمیم گیری و نوآوری سازمانی در سازمان‌های دولتی استان آذربایجان غربی

 

۱-۴ فرضیه های تحقیق

 

۱-۴-۱ فرضیه اصلی:

 

بین « سبک های تصمیم گیری مدیران » در سازمان‌های دولتی استان آذربایجان غربی با « نوآوری سازمانی » رابطه معنی داری وجود دارد.

 

۱-۴-۲ فرضیه های فرعی:

 

۱٫ نظام غالب تصمیم گیری مدیران سازمان‌های دولتی استان آذربایجان غربی آنی است.

 

۲٫ نظام غالب تصمیم گیری مدیران سازمان‌های دولتی استان آذربایجان غربی اجتنابی است.

 

۳٫ نظام غالب تصمیم گیری مدیران سازمان‌های دولتی استان آذربایجان غربی عقلایی است.

 

۴٫ نظام غالب تصمیم گیری مدیران سازمان‌های دولتی استان آذربایجان غربی شهودی است.

 

۵٫ نظام غالب تصمیم گیری مدیران سازمان‌های دولتی استان آذربایجان غربی وابستگی است.

 

۶٫ نظام غالب تصمیم گیری مدیران سازمان‌های دولتی استان آذربایجان غربی مشارکتی است.

 

۱-۵ متغیرهای تحقیق و تعاریف مفهومی و عملیاتی آن ها

 

در مطالعه حاضر سبک های تصمیم گیری مدیران (عقلایی- شهودی- وابستگی- اجتنابی- آنی- مشارکتی) متغیر” مستقل” و نوآوری سازمانی، متغیر “وابسته” قلمداد می شود.

 

۱-۵-۱ سبک تصمیم گیری عقلایی (تعریف مفهومی):

 

این سبک بیانگر شناسایی تمامی راهکارهای ممکن، ارزیابی نتایج هر راهکار از تمامی جنبه‌های مختلف و در نهایت انتخاب راهکار بهینه و مطلوب توسط تصمیم گیرنده در هنگام مواجهه با شرایط تصمیم گیری می‌باشد. به عبارتی در این سبک تصمیم گیری، مسأله رخ داده به طور دقیق قابل تعریف بوده و فرد تصمیم گیرنده از یک فرایند ثابت و کاملاً مشخص جهت انتخاب و اجرای بهترین راه حل و دستیابی به اهداف پیروی می‌کند (هادی زاده مقدم، ۱۳۸۷).

 

۱-۵-۲ سبک تصمیم گیری عقلایی (تعریف عملیاتی):

 

منظور از سبک تصمیم گیری عقلایی در این مطالعه، نمره ای است که آزمودنی‌ها از سؤالات (۱-۴-۷-۱۳- ۲۵) پرسشنامه بروس و اسکات کسب نموده اند.

 

۱-۵-۳ سبک تصمیم گیری شهودی (تعریف مفهومی):

 

تصمیم گیری شهودی فرآیندی ناخودآگاه است که در سایه تجارب استنتاج شده به دست می‌آید. در این شیوه تصمیم گیری فرد تصمیم گیرنده منطق روشنی در رابطه با درست بودن تصمیم خود ندارد بلکه با تکیه بر بینش، فراست، و برداشت‌های درونی خود آن چیزی را که فکر می‌کند درست است انجام می‌دهد (هادی زاده مقدم، ۱۳۸۷).

 

۱-۵-۴ سبک تصمیم گیری شهودی (تعریف عملیاتی):

 

منظور از سبک تصمیم گیری شهودی در این مطالعه، نمره ای است که آزمودنی‌ها از سؤالات (۳-۱۲- ۱۶-۱۷) پرسشنامه بروس و اسکات کسب نموده اند.

 

۱-۵-۵ سبک تصمیم گیری وابستگی (تعریف مفهومی):

 

این سبک بیانگر عدم استقلال فکری و عملی تصمیم گیرنده و تکیه بر حمایت ها و راهنمایی های دیگران در هنگام اتخاذ تصمیم است (هادی زاده مقدم، ۱۳۸۷).

 

۱-۵-۶ سبک تصمیم گیری وابستگی (تعریف عملیاتی):

 

منظور از سبک تصمیم گیری وابستگی در این مطالعه، نمره ای است که آزمودنی‌ها از سؤالات (۲- ۵- ۱۰- ۱۸- ۲۲) پرسشنامه بروس و اسکات کسب نموده اند.

 

۱-۵-۷ سبک تصمیم گیری آنی (تعریف مفهومی):

 

سبک تصمیم گیری آنی بیانگر احساس اضطرار تصمیم گیرنده و تمایل وی به اخذ تصمیم نهایی در کوتاه ترین و سریع ترین زمان ممکن است، به عبارتی دیگر مدیرانی که از سبک تصمیم گیری آنی برخوردارند در هنگام مواجه شدن با موقعیت تصمیم گیری، بلافاصله و بی درنگ تصمیم اصلی خود را اتخاذ می‌کنند (هادی زاده مقدم، ۱۳۸۷).

 

۱-۵-۸ سبک تصمیم گیری آنی (تعریف عملیاتی):

 

منظور از سبک تصمیم گیری آنی در این مطالعه، نمره ای است که آزمودنی‌ها از سؤالات (۸- ۱۵- ۲۰- ۲۴) پرسشنامه بروس و اسکات کسب نموده اند.

 

۱-۵-۹ سبک تصمیم گیری اجتنابی (تعریف مفهومی):

 

افرادی که از سبک تصمیم گیری اجتنابی استفاده می‌کنند در هنگام مواجهه با مسأله (مشکل یا فرصت)، تا آنجا که امکان پذیر باشد تصمیم گیری را به تعویق انداخته و از هر گونه واکنش نسبت به مسأله رخ داده طفره می‌روند. ‌بنابرین‏ سبک تصمیم گیری اجتنابی را می توان تلاش و تمایل فرد تصمیم گیرنده به اجتناب از اتخاذ هر گونه تصمیم و تا حد امکان دوری از موقعیت های تصمیم گیری تعریف نمود (هادی زاده مقدم، ۱۳۸۷).

 

۱-۵-۱۰ سبک تصمیم گیری اجتنابی (تعریف عملیاتی):

 

منظور از سبک تصمیم گیری اجتنابی در این مطالعه، نمره ای است که آزمودنی‌ها از سؤالات (۶- ۱۱- ۱۴-۱۹- ۲۱- ۲۳ ) پرسشنامه بروس و اسکات کسب نموده اند.

 

۱-۵-۱۱ سبک تصمیم گیری مشارکتی (تعریف مفهومی):

 

در این سبک در واقع مدیران به زیردستان تفویض اختیار می‌کنند تا در آینده در صورت بروز مشکلات بتوانند با اختیار و مسئولیتی که دارند (بدون فوت وقت و ارجاع مسأله به سطوح بالاتر) به اخذ تصمیم بپردازند (هادی زاده مقدم، ۱۳۸۷).

 

۱-۵-۱۲ سبک تصمیم گیری مشارکتی (تعریف عملیاتی):

در این نوع از اثر مشترک سهم هر یک از پدید آورندگان قابل تمایز از سهم دیگران است ، هر یک از همکاران از یک حق مؤلف به نسبت سهم شخصی خود و ضمناً از یک حق مؤلف مشترک با سایر همکاران نسبت به مجموع اثر برخوردار می‌باشد.^[۱۴۱] هر کدام به تنهایی بر اثر خود حق مادی و معنوی پیدا می‌کنند و می‌تواند از سهم خود بهره ببرد به شرط اینکه انتشار و اجراء هر کدام ممکن باشد و لطمه ای به حقوق سایر مشترکین نزند (مثلاً تکثیر آواز بدون موسیقی و موسیقی بدون آواز). ‌بنابرین‏ در صورت اختلاف در انتشار و اجرا هر کدام می‌توانند به طور مجزا مورد استفاده و بهره برداری قرار دهند.^[۱۴۲] بهره برداری مجزا البته به شرط عدم ایراد لطمه به بهره برداری اثر مشترک تجویز شده است؛ زیرا به واسطه کار جمعی است که اثر تهیه شده است و ‌بنابرین‏ ‌به این نوع استفاده از اثر مشترک باید برتری داده شد. ^[۱۴۳]

۲-۲-۱-۲- اثر جمعی^[۱۴۴]

از تعریفی که برای آثار مشترک ارائه شد، می توان استنباط کرد اثر جمعی چه اثری است. این اثر نیز حاصل خلاقیت پدیدآورندگان متعدد است، با این تفاوت که مداخلۀ آن ها موجب ایجاد اجزای مستقلی می شود که هر یک به تنهایی قابل حمایتند اما در مجموع با توافق پدیدآورندگان به عنوان اثری مستقل و به نام شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی که تحت مدیریت وی اثر خلق شده است، معرفی و منتشر می‌گردد. آثار جمعی، آثاری هستند که در تعریف و در قلمرو شمول خیلی روشن نیستند، نوعی اثر بی نام به شمار
می‌روند.^[۱۴۵]

در زمینۀ موضوعات تاریخی، علمی و فنی در حال حاضر تحقیقات گروهی در جهان بسیار متداول شده است به عنوان مثال کتب فرهنگ لغات و دایره المعارف که دارای قلمرو کار فکری بسیار وسیع و نیاز به تخصص های مختلف دارد و اصولاً یک شخص قادر نیست آن را به تنهایی به انجام برساند بلکه با همکاری و همفکری مؤلفان و هنرمندان مختلف به ثمر خواهد رسید که از دقت و صحت بیشتری نیز برخوردار خواهد بود و این چنین پدیده ای نیاز به مدیریت و هماهنگی لازم دارد.^[۱۴۶] لذا ناچار ادارۀ امر با شخص واحدی خواهد بود که خط مشی کار را مشخص و بر اجرای آن نظارت خواهد کرد. البته ضرورت ندارد که مدیر ( اعم از شخص حقیقی یا حقوقی )، در آفرینش پدیدۀ فکری جمعی مشارکت داشته باشد بلکه اشراف و نظارت بر کارهای مذبور، تنظیم، تنسیق، تصحیح، همگن ساختن ابواب و فصول و ارائه یکنواخت مطالب کافی است که وی مؤلف آثار جمعی در همۀ احوال باشد. همچنین می توان به عنوان مثال به کتاب های درسی آموزش و پرورش، مجلات دوره ای و روزنامه ها اشاره داشت.

۲-۲-۱-۳- اثر ثانوی^[۱۴۷]

یکی از اقسام آثار و آفرینه های فکری و ذهنی، آثار فرعی یا ثانوی است. در بیشتر آثار فکری اصلی، این قابلیت وجود دارد که آثار فرعی از آن ها مشتق گردد و مؤلف می‌تواند در تهیۀ اثر از اثر سابق بهره بگیرد. به آثاری که از آثار اصلی متفرع و مشتق شده باشند، آثار اقتباسی یا اشتقاقی نیز می‌گویند.^[۱۴۸] این نوع آثار شامل اقتباس، ترجمه، جُنگ در زمینۀ ادبی و تنظیم در زمینۀ موسیقی و تبدیل در زمینه‌های پلاستیکی (تجسمی) می شود.

اشتقاق و اقتباس از آثار فکری اصلی، می‌تواند شکل های گوناگونی داشته باشد. برای مثال: در آفرینه های موسیقی ممکن است از طریق انتقال آهنگی از دستگاهی یا دستگاهی موسیقی به دستگاه دیگر و سازهای دیگر، صورت گیرد و نوع دیگر از این آثار، آثاری که از ترکیب آثار دیگر پدیدآمده است مانند مجموعه های منتخب نظم و نثر و پاره ای از آثار هنری که از ترکیب چند اثر قبلی ایجاد شده است. همین طور از طریق ادغام، گلچین کردن، ترکیب مناسب آهنگ ها، همچنین تلیخص و تبدیل یا ترجمۀ آفرینه ادبی می‌تواند راه دیگری برای ایجاد آفرینه فرعی باشد.^[۱۴۹] مثلاً منظور از تبدیل آن است که اثری را از نوعی به نوع دیگر تبدیل کنند،^[۱۵۰]چنان که با الهام گرفتن از شعری یک تابلوی نقاشی یا با بهره گرفتن از یک اثر نقاشی مجسمه ای پدیدآورند یا از یک رمان یک سناریو بسازند.

۲-۲-۲- آثار مرکب در نظام های حقوقی مختلف

برای تعیین و ارزیابی تفاوت ها و شباهت های نظام های حقوقی ملی گوناگون در تعریف آثار مرکب، چند نظام حقوقی مختلف مورد توجه قرار می‌گیرد و انواع گوناگون آثار مرکب را به ترتیب مورد مطالعه تطبیقی قرار می‌دهیم.

۲-۲-۲-۱- اثر مشترک در نظام های حقوقی

در اکثر نظام های حقوقی برای تعریف اثر مشترک اوصافی را در نظر گرفته اند و ‌در مورد اثر مشترک دو طرز فکر و نظریۀ متفاوت وجود دارد: یکی؛ نظریۀ محدود کننده که اثر را در صورتی مشترک می دانند که مطلقاً تفکیک ناپذیر باشد و دیگری؛ طرز فکر وسیع تر که طبق این نظر در تعریف اثر مشترک انعطاف پذیری بیشتری اعمال شده است و اثر مشترک را هم شامل آثار مطلقاً تفکیک ناپذیر و هم آثار مشترک قابل تفکیک می دانند. در این قسمت اثر مشترک در نظام های حقوقی ثالث و سپس در حقوق ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد.

الف- اثر مشترک در سایر کشورها

در این قسمت کشورهای کامن لا و رومی ژرمنی را که دیدگاه های مشابه ‌در مورد اثر مشترک دارند در یک ردیف قرار داده می شود و به اینکه این کشورها از کدامیک از این نظریه ها پیروی می‌کنند، می پردازیم:

۱- حقوق انگلستان و ایالات متحدۀ آمریکا

حال در کشورهایی که عدم تمایز سهم مؤلفان مشترک را شرط تشکیل اثر مشترک می دانند، این عدم تمایز به چه معنا است؟

بعضی کشورها عدم تمایز را به معنای “انتزاعی و مجرد” دیده اند، مانند انگلستان و ایالات متحدۀ آمریکا؛ به عنوان مثال قانون کپی رایت انگلستان مصوب ۱۹۸۸ در ماده ۱-۱۰ “اثر مشترک” را چنین تعریف می‌کند: « عملی که با مشارکت دو یا چند پدیدآورنده به وجود آمده باشد در حالی که سهم هر یک از پدیدآورندگان متمایز از سهم سایرین نیست.»^[۱۵۱] و قانون کپی رایت ایالات متحدۀ آمریکا مصوب۱۹۷۶ در مادۀ ۱۰۱ در خصوص “اثر مشترک” بیان نموده: «عملی که مهیا شده توسط دو یا چند پدیدآورنده با این قصد که سهم آن ها ترکیب شده و غیر قابل تمایز یا غیر مستقل باشد در یک عمل واحد»^[۱۵۲] و در یک رأی دادگاه انگلیس آمده که تشکیل یک نوشته مشترک ( به عنوان مصداق اثر مشترک) باید با یک طرح مشاع و مشترک صورت گرفته باشد.^[۱۵۳]

هر چند این دو کشور از طرفداران نظریۀ محدود می‌باشند اما در این خصوص باید به تفاوت حقوق انگلستان و ایالات متحده توجه کرد، آن جا که در قانون انگلیس ملاک عدم تمایز را “واقعی” می‌داند و نیاز قصد ایجاد اثری مشترک ضروری نیست و قانون ایالات متحده عدم تمایز را “قصدی” می شمارد.

۲- حقوق آلمان و ژاپن

برخی دیگر از کشورها، عدم تمایز را به نظر”تجاری و عینی” دیده اند، مانند آلمان و ژاپن، به عنوان مثال ماده۱-۸ قانون کپی رایت آلمان در خصوص “اثر مشترک” می‌گوید: « فقط کافی نیست چند شخص یک کار را مشترکاً ایجاد کنند بلکه باید علاوه بر این، سهم های مربوط بهم امکان بهره برداری مستقل را نداشته باشند». قانون ژاپن که پس از آلمان تصویب شده در ماده (xii) 1-2 “اثر مشترک” را اینگونه تعریف نموده :« اثری که دو یا چند شخص آن را ایجاد می‌کنند در حالی که سهم هر یک از آن ها قابل بهره برداری به صورت مستقل نیست.»^[۱۵۴]، این دو کشور نیز اثر مشترک را آثار تفکیک ناپذیر می دانند.

 

برای ساختن این مدل ، فرض کنید n واحد تصمیم گیری موجود است که هر واحد دارای m ورودی و s خروجی است و هدف ارزیابی کارایی واحد تحت بررسی ( واحد صفر یا واحد تصمیم گیرنده ) است که ورودی های x_1,0, x_2,0, …, x_m,0 را برای تولید خروجی های y_1,0, y_2,0, …, y_s,0 مصرف می‌کنند. در صورتی که وزن های تخصیص داده شده به خروجی ها با u₁, u₂, …, u_m و وزن های تخصیص داده شده به ورودی ها با v₁, v₂, …, v_m نشان داده شود، کارایی نسبی واحد صفر با حل مدل برنامه ریزی کسری زیر ارزیابی می شود :

 

 

 

مدل ۱ : مدل نسبت CCR

 

: میزان ورودی ام برای واحد ام

 

: میزان خروجی ام برای واحد ام

 

: وزن داده شده به خروجی ام

 

: وزن داده شده به ورودی ام

 

برای اینکه بتوان روش های حل برنامه ریزی خطی را برای این مدل به کار برد باید آن را به مدل خطی تبدیل کرد. برای این کار از روشی که چارنز ، کوپر و رودز به کار گرفتند استفاده می‌کنیم. در این روش استدلال بر این است که برای حداکثر کردن مقدار یک عبارت کسری می توان به دو شیوه اقدام کرد :

 

۱ – مخرج کسر را ثابت در نظر گرفته و صورت را حداکثر کنیم. اگر از این شیوه استفاده شود ، مدل ورودی محور^[۱۳] یا نهاده گرا حاصل می شود .

 

۲ – صورت کسر را ثابت در نظر گرفته و مخرج را حداقل کنیم. اگر از این شیوه استفاده شود ، مدل خروجی محور^[۱۴] یا ستاده گرا حاصل می شود .

 

مدل CCR ورودی محور به دو گروه مدل های مضربی^[۱۵] و پوششی^[۱۶] تقسیم می شود. در زیر مدل های CCR مضربی ورودی محور و خروجی محور آورده می‌شوند :

 

 

 

 

 

مدل ۲ : مدل مضربی CCR ورودی محور

 

 

 

 

 

مدل ۳ : مدل مضربی CCR خروجی محور

 

ثانویه مدل مضربی، مدل پوششی نامیده می شود. در صورتی که متغیر متناظر با محدودیت اوّل مدل مضربی را در مسئله ثانویه با و متغیر های متناظر با دیگر محدودیت ها را با نشان دهیم، مدل های ثانویه به صورت زیر خواهند بود: (مهرگان، ۱۳۹۱، ۷۷-۵۹)

 

 

 

 

 

مدل ۴ : مدل پوششی (ثانویه) CCR ورودی محور

 

 

 

 

 

مدل ۵ : مدل پوششی CCR خروجی محور

 

در یک مدل ورودی محور، یک واحد تصمیم گیرنده در صورتی ناکارآست که امکان کاهش هر یک از ورودی ها بدون افزایش ورودی های دیگر یا کاهش هر یک از خروجی ها وجود داشته باشد. امّا در یک مدل خروجی محور، یک واحد در صورتی ناکارآست که امکان افزایش هر یک از خروجی ها بدون افزایش یک ورودی یا کاهش یک خروجی دیگر وجود داشته باشد. یک واحد کارآ خواهد بود، اگر و فقط اگر هیچ کدام از دو مورد فوق امکان تحقق نیابد. کارایی کمتر از یک برای یک واحد ‌به این معنی است که ترکیب خطی واحد های دیگر می‌تواند همان مقدار خروجی را با به کارگیری ورودی های کمتر ایجاد کنند. مدل های ورودی محور بر ورودی ها متمرکزند امّا مدل های خروجی محور بیشتر بر خروجی ها تمرکز می‌کنند. (مهرگان،۱۳۹۱،۷۷)

 

۲-۶-۲ مدل BCC^[17]

 

در سال ۱۹۸۴ بنکر، چارنز و کوپر مفاهیم و مدل های تحلیل پوششی داده ها را توسعه داده و با تغییر در مدل CCR مدل جدیدی را به نام ” BCC ” ارائه دادند. این مدل به محاسبه کارایی با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس (VRS^[18]) می پردازد.( (Banker et al,1984این مدل همچنین می‌تواند تشخیص دهد که بازده به مقیاس واحد تصمیم گیری افزایشی است یا کاهشی یا ثابت. (Toloo & Nalchigar ,2011, 14728)

 

مدل نسبت BCC برای ارزیابی کارایی واحد تحت بررسی (صفر) به صورت زیر است:

 

 

 

 

 

مدل ۶ : مدل نسبت BCCورودی محور

 

ساختار مدل نسبت BCC همانند مدل نسبت CCR است که هم در تابع هدف و هم در تمامی محدودیت ها به صورت کسر یک متغیر آزاد در علامت w افزوده می شود. این مدل را نیز می توان همانند مدل CCR به دو صورت ورودی محور و خروجی محور و دو مدل مضربی (اولیه) و پوششی (ثانویه) نوشت. در زیر مدل های BCC مضربی ورودی محور و خروجی محور آورده می‌شوند :

 

 

 

مدل ۷ : مدل مضربی BCC ورودی محور

 

 

 

 

 

مئل ۸ : مدل مضربی BCC خروجی محور

 

علامت متغیر w در این مدل نوع بازده به مقیاس را به صورت زیر تعیین می‌کند: الف) هرگاه باشد نوع بازده به مقیاس، کاهشی است.

 

ب) هرگاه باشد نوع بازده به مقیاس، ثابت است.

 

پ) هرگاه باشد نوع بازده به مقیاس، افزایشی است.

 

در مدل های BCC همانند مدل های CCR، ثانویه مدل مضربی، مدل پوششی نامیده می شود. در زیر این مدل ها آورده می‌شوند: (مهرگان،۱۳۹۱،۸۳-۷۹)

 

 

 

مئل ۹ : مدل پوششی BCC ورودی محور

 

 

 

 

 

مدل ۱۰ : مدل پوششی BCC خروجی محور

 

۲-۶-۳ مدل جمعی^[۱۹]

 

مدل های CCR و BCC مدل هایی اند که دارای گرایش به ورودی یا گرایش به خروجی اند. و بهبود کارایی را صرفاً با تمرکز بر ورودی ها یا خروجی ها پیگیری می‌کنند. یعنی مدل های ورودی محور سعی دارند با حفظ سطح خروجی ها، مقدار ورودی ها را کاهش دهند و مدل های خروجی محور سعی دارند با حفظ سطح ورودی، خروجی ها را افزایش دهند. مدل جمعی که در سال ۱۹۸۵ توسط چارنز و همکارانش ارائه شد، مدلی است فاقد گرایش به سمت ورودی و خروجی، که به طور همزمان کاهش ورودی ها و افزایش خروجی ها را دنبال می‌کند. (Lim et al, 2011, 7666)

 

فرم اوّلیه این مدل مدل پوششی و فرم ثانویه آن مدل مضربی نامیده می شود. مدل اولیه جمعی در زیر آورده می شود:

 

 

 

 

 

مدل ۱۱ : مدل اولیه جمعی (مدل پوششی)

 

۲-۷ بازده به مقیاس^[۲۰]

 

بازده به مقیاس منعکس کننده نسبت افزایش در خروجی به ازای افزایش در میزان ورودی است. این نسبت می‌تواند ثابت یا متغیر باشد. فرض بازده ثابت نسبت به مقیاس منعکس کننده وضعیتی است که در آن اگر در ورودی افزایشی اعمال شود به همان نسبت خروجی نیز افزایش پیدا می‌کند. ( به طور مثال %۵۰ افزایش در ورودی به %۵۰ افزایش در خروجی منجر خواهد شد.) در حالی که فرض بازده متغیر نسبت به مقیاس منعکس کننده وضعیتی است که در آن افزایش خروجی بیشتر یا کمتر از نسبت افزایش ورودی است. اگر میزان افزایش خروجی بیشتر از نسبتی باشد که ورودی افزایش داده شده به آن بازده به مقیاس افزایشی^[۲۱] ( IRS ) و اگر میزان افزایش خروجی کمتر از نسبتی باشد که ورودی افزایش داده شده به آن بازده به مقیاس کاهشی^[۲۲] ( DRS ) می‌گویند. ( Samoilenko & Bryson, 2013, 132 )

 

۲-۸ مزایا و معایب تحلیل پوششی داده ها

 

الف) مزایا

 

• • این روش تک تک مشاهدات را مورد بررسی قرار می‌دهد نه فقط میانگین آن ها را. و یک ابزار یا روش اندازه گیری جامع برای محاسبه کارایی هر واحد تصمیم گیری ارائه می کند.

 

• • در این روش می توان از ورودی ها و خروجی های چندگانه در حالی که دارای مقیاس اندازه گیری متفاوتی هستند، استفاده نمود.

 

• • کارایی واحد های تصمیم گیری همگن را ارزیابی کرده و میزان تغییر ورودی ها و خروجی های واحد های ناکارآمد را که برای افزایش کارایی نیاز به تغییر دارند را محاسبه می کند.

 

• راه حل کارا و بهینه پارتو را ارائه می‌کند.

ب) معایب